Bajkał (ros. Озеро Байкал) Шаблон:Koordynaty – jezioro tektoniczne w Azji, zwane "Błękitnym okiem Syberii" lub "Syberyjskim morzem", położone na terytorium Rosji (Syberia) w Republice Buriacji w Obwodzie irkuckim. Jest ono najstarszym i najgłębszym jeziorem na świecie, a ponadto - pod względem powierzchni - drugim jeziorem w Azji i siódmym na świecie.
Leży w rowie tektonicznym, na wysokości 455 m n.p.m. Rozciąga się na długości 663 km. Jego maksymalna szerokość wynosi 79 km. Wokół jeziora rozciąga się wiele pasm górskich powstałych w orogenezie bajkalskiej (tzw. bajkalidy). Na północno-zachodnim brzegu znajdują się Góry Bajkalskie o wysokości do 2572 m n.p.m. (Góra Czerskiego). Na południowy zachód od nich, wzdłuż zachodniego brzegu jeziora ciągną się Góry Przymorskie. Na brzegu północno-wschodnim znajdują się Góry Barguzińskie sięgające 2841 m n.p.m. Pik Bajkał, od których na południowy zachód ciągnie się pasmo Ulan-Burgasy. Natomiast od strony południowo-wschodniej nad jeziorem wznosi się pasmo Chamar-Daban.
Głębokość maksymalna jeziora jest równa 1680 m. Jego dno znajduje się na głębokości 1165 m p.p.m., co oznacza, że Bajkał jest największą światową kryptodepresją. Głębokość średnia wynosi 730 m. Zasoby wodne jeziora wynoszą 23 tys. km3, co stanowi 1/5 światowych zasobów wody słodkiej.
Jezioro ma powierzchnię 31,5 tys. km², w tym 27 wysp. Największą z nich jest wyspa Olchon, której powierzchnia wynosi 742 km².
Bajkał ma 336 dopływów, z czego najważniejsze to Selenga, Barguzin czy Górna Angara. Ujścia rzek są deltowate. Wypływa z niego z kolei tylko jedna rzeka – Angara, prawy dopływ Jeniseju. Powierzchnia zlewiska jeziora wynosi 557 tys. km².
Wiek Bajkału ocenia się na 20-30 mln lat. W tym czasie na dnie gromadził się materiał osadowy przynoszony z biegiem jej dopływów. Grubość osadów dennych naukowcy oceniają na ok. 6000 metrów.
Miąższość lodu na powierzchni jeziora różnicuje się od 0,4 do 1,2 m w okresie od grudnia do maja . Wodę cechuje niskie stężenie substancji rozpuszczonych i zawiesiny, z czym jest związana wysoka przezroczystość dochodząca do 40 m . Również lód jest tak przezroczysty, że nawet w odległości kilkudziesięciu metrów od brzegu widać dno jeziora.
Wieją tu miejscowe wiatry, z których można wyróżnić dwa podstawowe typy:
Rozkład dominujących wiatrów jest zdeterminowany przez masywy górskie, głęboko wcinające się doliny rzek uchodzących do jeziora oraz północno-zachodnią cyrkulacją mas powietrza. Specyficzne ukształtowanie daje możliwość do bardzo intensywnego mieszania się wód i, co za tym idzie, natlenienia nawet największych głębin jeziora.
Jezioro to cechuje się wyjątkowo zrównoważonym ekosystemem, wykształconym dzięki trwającym miliony lat procesom regulacyjnym.
Bajkał charakteryzuje wielkie bogactwo flory i fauny. Ocenia się, że występuje w nim ok. 2000 gatunków roślin i zwierząt, w tym wiele gatunków endemicznych, np. foka bajkalska zwana nerpą (Pusa sibirica Gmel. wcześniej Phoca sibirica), omul bajkalski (Coregonus autumnalis migratorius Gregory), gołomianka (Comephorus baicalensis) czy cyraneczka bajkalska (Anas formosa).
W rejonie jeziora Bajkał znajduje się pięć głównych obszarów chronionej przyrody (w tym trzy zapowiedniki oraz dwa parki narodowe) o łącznej powierzchni ponad 17 tysięcy km² . Występuje także dziesięć zakazników o łącznej powierzchni przekraczającej 5 tysięcy km² oraz ponad 100 pomników przyrody . W roku 1996 Bajkał wraz z przyległymi terenami został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Jezioro ma duże znaczenie dla żeglugi i rybołówstwa. Dwa największe porty nad Bajkałem to Ust'-Barguzin i Siewierobajkalsk. W okolicach Bajkału przebiega Kolej Transsyberyjska i Kolej Bajkalsko-Amurska.
Polskimi badaczami Bajkału byli: