Cmentarz na Rossie, Cmentarz Misjonarzy na Rossie (biał. Могілкі Роса, Mohiłki Rosa, lit. Rasų kapinės), zespół cmentarny położony w dzielnicy Rossa w Wilnie, założony w 1769, w 1801 oficjalnie zalegalizowany przez magistrat wileński , poważnie zniszczony w 1952, zamknięty w 1967, wpisany do rejestru zabytków w 1969. Jedna z czterech polskich nekropolii narodowych; w skład zespołu cmentarnego o powierzchni 10,8 ha wchodzą: Stara Rossa (1769), Nowa Rossa (1847), Cmentarz Wojskowy (1920), mauzoleum Matka i Serce Syna (1936).
Na cmentarzach spoczywają polscy żołnierze polegli w bojach
1919, 1920, 1939 i 1944, a także znane postacie polskiej,
białoruskiej i litewskiej historii, m.in.:
- Jonas Basanavičius - litewski polityk i działacz
społeczny.
- August Bécu - lekarz, ojczym Juliusza Słowackiego
- Kazys Boruta - pisarz i polityk litewski
- Janina Burchardówna - dziennikarka
- Jan O'Connor - lekarz, profesor Uniwersytetu Wileńskiego
- Mikalojus Konstantinas Čiurlionis - litewski malarz i
kompozytor
- Wacław Dziewulski - polski fizyk, wydawca, profesor
Uniwersytetu Stefana Batorego
- Antonina Fiszer - aktorka wileńskiego teatru
- Wawrzyniec Gucewicz - polski architekt, reprezentant
klasycyzmu, profesor Uniwersytetu Wileńskiego
- Władysław Horodyjski - filozof, profesor Uniwersytetu
Wileńskiego
- Czesław Jankowski - polski poeta, krytyk, publicysta, historyk,
krajoznawca, działacz społeczny
- Adam Jocher - polski bibliograf, bibliotekarz i wykładowca
Uniwersytetu Wileńskiego
- Juliusz Kłos - polski architekt, historyk architektury,
profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie
- Joachim Lelewel - polski historyk, działacz polityczny,
profesor
- Anton Łuckiewicz - białoruski historyk, działacz narodowy i
krytyk literacki (mogiła symboliczna)
- Iwan Łuckiewicz - białoruski działacz narodowy, pierwotnie
pochowany w Zakopanem.
- Józef Łukaszewicz - polski fizyk, geolog, profesor Uniwersytetu
Stefana Batorego
- Józef Montwiłł - polski działacz społeczny, filantrop
- Franciszak Alachnowicz - białoruski działacz narodowy, autor
książki "Siedem lat wszponach GPU" (mogiła symboliczna)
- Adam Piłsudski - brat marszałka Polski Józefa Piłsudskiego,
wiceprezydent Wilna, senator IV
kadencji w II RP
- Karol Podczaszyński - polski architekt, przedstawiciel
klasycyzmu, profesor Uniwersytetu Wileńskiego
- Euzebiusz Słowacki - polski teoretyk i historyk literatury,
tłumacz, dramatopisarz, ojciec Juliusza Słowackiego
- Franciszek Smuglewicz - polski malarz i rysownik, profesor
Uniwersytetu Wileńskiego
- Balys Sruoga - litewski poeta, prozaik, dramaturg, profesor
Uniwersytetu Litewskiego w Kownie
- Albin Stapowicz - białoruski publicysta, działacz
polityczny
- Kazimier Swajak - białoruski ksiądz katolicki, działacz
narodowy
- Władysław Syrokomla - polski poeta i tłumacz epoki
romantyzmu
- Jurgis Šlapelis - litewski działacz społeczny i pedagog, radny
miasta Wilna.
- Eustachy Tyszkiewicz - polski archeolog, historyk,
kolekcjoner
- Jonas Vileišis - litewski dziennikarz, polityk i prawnik,
burmistrz Kowna (1921–1931)
- Petras Vileišis - litewski inżynier i przedsiębiorca, brat
Jonasa.
- Jan Kazimierz Wilczyński - polski lekarz, kolekcjoner i
wydawca
- Antoni Wiwulski - polski architekt i rzeźbiarz, twórca pomnika
Grunwaldzkiego w Krakowie
- Bronisław Wróblewski - profesor prawa Uniwersytetu Stefana
Batorego
- Tadeusz Wróblewski - polski prawnik i teoretyk prawa,
założyciel Biblioteki Wróblewskich w Wilnie
Po lewej stronie bramy cmentarza znajduje się grób Marii z
Billewiczów Piłsudskiej, miejsce pochówku urny z sercem Józefa
Piłsudskiego.
Cmentarz na Rossie posiada również duże znaczenie historyczne i
symboliczne dla Litwinów i Białorusinów.
Linki
zewnętrzne
-
Rosa al. Rossa w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i
innych krajów słowiańskich, Tom IX (Poźajście — Ruksze) z 1888
r.