Historia
10 sierpnia 1557 roku wojska Filipa II Habsburga pokonały Francuzów pod St. Quentin. Dziwnym trafem w bitwie tej zniszczono niewielki kościół pw. św. Wawrzyńca, któremu poświęcony jest ten właśnie dzień. Filip II złożył więc przysięgę, iż wybuduje Wawrzyńcowi nową świątynię.
Kompleks wybudowano u stóp łańcucha górskiego Sierra de Guadarrama jako między innymi nekropolię hiszpańskich monarchów (pochowano tam niemal wszystkich hiszpańskich królów i królowe, którym przyszło panować po wybudowaniu Escorialu, tak z dynastii Habsburgów, jak i Burbonów) i ośrodek badań na rzecz kontrreformacji. go kolejno Juan Bautista de Toledo, Giambattista Castello i Juan de Herrera w klasycznym stylu asturiańskim, nadając mu kształt rusztu na pamiątkę męczeńskiej śmierci św. Wawrzyńca na ruszcie. Budowa trwała od 1563 do 1584.
Escorial jest też niezwykle bogatym zbiorem dzieł sztuki takich artystów, jak Tycjan, Tintoretto, El Greco, Velázquez, Rogier van der Weyden, Paolo Veronese, Alonso Cano, José de Ribera, Claudio Coello i innych. Biblioteka Eskurialu zawiera z kolei tysiące bezcennych manuskryptów.
Mury zewnętrzne budowli mają wymiary 207 x 153 metry, w środku znajduje się zaś podobno 1250 drzwi, 2500 okien i prawie 100 klatek schodowych, połączonych 16 kilometrami korytarzy.
Kompleks wpisano na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO
Bazylika
Oratorios y los Cenotafios Reales
Gdy w 1584 zakończono budowę Eskurialu, Filip II postanowił wystawić grobowiec dla siebie i swego ojca. Zadanie to powierzono rzeźbiarzowi mediolańskiemu Leone Leoniemu oraz jego synowi Pompeo Leoniemu, który kontynuował dzieło ojca po jego śmierci.
Stosownie do kontraktu zawartego 3 maja 1597 rzeźby miały być wykonane z białego marmuru i czarnego jaspisu, ostatecznie jednak zmieniono koncepcję na pozłacany brąz. Już w roku następnym ustawiono na swoim miejscu grupę Karola V tzw. Familia Imperial, dopiero w 1600 r. ustawiono grupę Filipa II tzw. Familia Real.
Po bokach głównego ołtarza bazyliki w Eskurialu wznoszą się dwa monumentalne grobowce nad wejściami do apartamentów królewskich. Po lewej stronie ołtarza grobowiec Karola V. Rzeźby odlane z brązu i pozłocone przedstawiają klęczącego cesarza w towarzystwie żony Izabeli Portugalskiej, dwóch sióstr - królowych Eleonory Francuskiej i Marii Węgierskiej oraz córki - cesarzowej Marii Hiszpańskiej. Po przeciwnej stronie ołtarza nad wejściem do pokoi Filipa II stanął grobowiec mu poświęcony. Rzeźby przedstawiają rzeczonego króla Filipa II w towarzystwie żon Marii Manueli Portugalskiej, Elżbiety Francuskiej i Anny Marii Austriaczki oraz syna Don Carlosa.
