Fort VII w Poznaniu właściwie KL Posen – niemiecki nazistowski obóz zagładyШаблон:R utworzony na terenie Fortu VII Twierdzy Poznań. Działający w latach 1939-1945, kolejno jako obóz koncentracyjny, więzienie policyjne Gestapo oraz obóz przejściowy (niem. Durchgangslager).
Początkowo, od 10 października 1939 do połowy listopada 1939,
funkcjonujący jako pierwszy w okupowanej przez III Rzeszę Polsce
obóz koncentracyjny (niem. Konzentrationslager Fort VII
Posen). Utworzony prawdopodobnie na mocy decyzji namiestnika
Rzeszy (niem. Reichsstatthalter) na województwo poznańskie,
Arthura Greisera. KL Posen, był pierwszym obozem koncentracyjnym,
stworzonym przez Niemców na ziemiach polskich. Pierwszym
komendantem niemieckiego obozu śmierci został SS-Sturmbannführer
Herbert Lange.
Na terenie obozu poniosło śmierć ok. 20 tysięcy Wielkopolan.
Uwięzieni w nim Polacy byli rozstrzeliwani, torturowani, wieszani,
zrzucani ze schodów lub umierali z powodu ciężkich warunków
panujących w celach więziennych.Tu w Poznaniu Niemcy już w
październiku 1939 roku po raz pierwszy w Europie użyli gazu do
mordowania ludności cywilnej. W październiku 1939 roku w bunkrze 17
zamordowano ok. 400 pacjentów i personel medyczny szpitala
psychiatrycznego w Owińskach oraz oddziału psychiatrycznego
szpitala przy ul. Grobla w Poznaniu.
Obecnie Instytut Pamięci Narodowej prowadzi śledztwo w sprawie
zbrodni nazistowskich popełnionych na terenie Fortu VII w latach
1939-1945.
Na terenie Fortu VII działa dziś Muzeum Martyrologii
Wielkopolan, otwarte do zwiedzania.
Ofiary
Na terenie obozu zagłady w Forcie VII zginęło wielu
przedstawicieli wielkopolskiej inteligencji, zaangażowanych w
polskim życiu społecznym i politycznym, uczestników powstania
wielkopolskiego, patriotów będących członkami wpływowych polskich
środowisk Poznania, wśród nich znajdowali się m.in.:
- Stefan Balicki – literat, felietonista, powieściopisarz i
krytyk literacki z Poznania (data śmierci marzec 1943)
- Stefan Cybichowski – inżynier architekt i radny miasta Poznania
(rozstrzelany w styczniu 1940)
- Mścisław Frankowski – powstaniec wielkopolski, działacz
Narodowej Organizacji Bojowej. Od grudnia 1940 więziony w Forcie
VII. Zgilotynowany w więzieniu Plötzensee 20 marca 1942 roku.
- Henryk Günther – lekarz medycyny z Poznania
- Stanisław Kalandyk – uczony polski, doktor fizyki, profesor
Uniwersytetu Poznańskiego i dziekan Wydziału Lekarskiego tej
uczelni (najprawdopodobniej zakatowany w styczniu 1940Шаблон:U)
- Mikołaj Kiedacz – doktor nauk prawnych, działacz społeczny i
polityczny, prezydent Poznania (zamordowany 25 października
1939)Шаблон:R
- Roman Konkiewicz – doktor nauk medycznych, lekarz, uczestnik
powstania wielkopolskiego i plebiscytu na Śląsku, prezes
Poznańsko-Pomorskiej Izby Lekarskiej oraz wieloletni prezes Zarządu
Wojewódzkiego Polskiego Związku Zachodniego (zginął w styczniu
1940)
- Tadeusz Kuczma – doktor nauk prawnych, asystent prawa karnego
Uniwersytetu Poznańskiego oraz wiceprokurator Sądu Okręgowego w
Poznaniu (zamordowany w styczniu 1940)
- Gustaw Manitius – ksiądz, senior diecezji
pomorsko-wielkopolskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego
(zamordowany w lutym 1940)
- Florian Marciniak – harcmistrz, pierwszy naczelnik Szarych
Szeregów, więziony w Forcie VII, zamordowany w Groß-Rosen
- Czesław Michałowicz – ksiądz, długoletni sekretarz generalny
Związku Katolickiego Robotników Polskich w Poznaniu, redaktor
organu prasowego tej organizacji, gazety "Robotnik" (zginął
męczeńską śmiercią w listopadzie 1939)
- Ludwik Mzyk – błogosławiony i męczennik Kościoła katolickiego,
duchowny rzymskokatolicki, werbista
- Wincenty Nowaczyński – pułkownik piechoty Wojska Polskiego
(zamordowany 31 stycznia 1940)
- Romuald Paczkowski – doktor nauk prawnych i profesor
Uniwersytetu Poznańskiego (rozstrzelany w styczniu 1940)
- Nikodem Pajzderski – doktor, mediewista, historyk sztuki i
zasłużony organizator muzealnictwa wielkopolskiego,
współorganizator PeWuKi w 1929 (zginął w styczniu 1940).
- Stanisław Pawłowski – polski geograf, uczony o światowym
rozgłosie i ogromnym dorobku naukowym, profesor Uniwersytetu
Poznańskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności, wiceprezes
poznańskiego oddziału Ligi Morskiej i Kolonialnej (zamordowany w
styczniu 1940)
- Leon Prauziński – artysta malarz, znany z działalności
powstańczej, Niemcy nie mogli mu wybaczyć twórczości artystycznej
dotyczącej polskiego partiotyzmu, obrazów i grafik upamiętniających
czyny powstańców wielkopolskich (zamordowany w styczniu 1940)
- Guntram Rolbiecki – doktor, asystent zakładu historii
gospodarczej Uniwersytetu Poznańskiego (data śmierci styczeń
1943)
- Celestyn Rydlewski – doktor, uczestnik konferencji pokojowej z
Niemcami w Paryżu w 1919,
członek międzynarodowej komisji granicznej w sprawie ustalenia
granic Polski z Wolnym Miastem Gdańsk w 1921, znany lekarz i
działacz narodowy z Wielkopolski (więziony w Forcie VII, następnie
zamordowany w egzekucji poza obrębem fortu w 1940)
- Jan Skrzypczak – komendant poznańskiej chorągwi Szarych
Szeregów
- Jan Pankracy Stark – adwokat, przewodniczący Klubu Narodowego
radnych w Radzie Miejskiej Poznania (skatowany w śledztwie, zmarł
na skutek obrażeń podczas tortur w styczniu 1942)
- Franciszek Witaszek – doktor nauk medycznych, asystent
Uniwersytetu Poznańskiego i sekretarz poznańskiego oddziału Związku
Lekarzy (zamordowany w styczniu 1943)
- Jan Wojkiewicz – działacz ruchu ludowego, prezes Wojewódzkiego
Zarządu Wielkopolskiego Związku Młodzieży Wiejskiej "Wici",
wiceprezes Wojewódzkiego Zarządu Stronnictwa Ludowego i delegat
Rządu Polskiego w Londynie na ziemie odzyskane (rozstrzelany w
styczniu 1942)
oraz wielu innych Polaków.
Upamiętnienie
Martyrologia Polaków osadzanych, więzionych i mordowanych w
Forcie VII cytadeli poznańskiej przez hitlerowskich siepaczy
została, po 1990 r., upamiętnione na
Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie napisem na jednej z
tablic, "POZNAŃ VII FORT 1939 - 1945".
Zobacz
też
Шаблон:Commonscat
- Fort VII w Poznaniu
- Akcja T4
Шаблон:Duża
grafika
Шаблон:Uwagi
Шаблон:Przypisy
Bibliografia
