Göbekli Tepe (język turecki: wybrzuszone wzgórze; język kurdyjski: Girê Navokê) - prehistoryczne (neolityczne) sanktuarium w południowo-wschodniej Turcji. Pochodzi z 10 tysiąclecia przed Chrystusem (około 11 500 lat temu). Obecnie stanowisko archeologiczne. Razem z Nevalı Çori, zrewolucjonizowało współczesną wiedzę o neolicie w Eurazji. Göbekli Tepe jest najstarszym znanym miejscem kultowym stworzonym przez człowieka. Stratyfikacja terenu wykazuje, że miejsce to było używane przez szereg tysiącleci.
Amerykański rekonesans archeologiczny z 1964 roku uznał, że wzgórze to nie miało charakteru całkowicie naturalnego. Jednakże zakładano że prawdopodobnie kryje cmentarzysko bizantyjskie. Niemiecki Instytut Archeologiczny i Muzeum w Şanlıurfa rozpoczęły wykopaliska w 1994 roku. Prehistoryczne charakter miejsca rozpoznano od razu. Jak dotychczas (2009), przebadano tylko około 5% terenu. Ocenia się, że zakończenie wykopalisk może zająć jeszcze 50 lat.
Wcześniej, wzgórze to było wykorzystywane rolniczo. Od pokoleń, mieszkańcy przemieszczali kamienie i prawdopodobnie wiele z archeologicznej wartości miejsca zostało w ten sposób zniszczonej.
Najstarsza warstwa (III) zawiera słupy megalityczne połączone ścianami, tworzące razem koliste lub owalne struktury. Jak dotąd odkopano 4 takie struktury. Badania geofizyczne wskazują na istnienie dodatkowych 16 struktur tego typu. Warstwa III jest datowana na około 9 tysięcy lat przed Chrystusem.
W warstwie II odkryto szereg przyległych prostokątnych pokoi z podłogą z polerowanego wapienia. Jest ona datowana na 7500 - 6000 przed Chrystusem.
Najwyższa (zarazem najmłodsza) warstwa zawiera pozostałości działalności rolniczej.
Ze względu na początkowy stan badań, wszystkie konkluzje mają charakter roboczy.
Daty zostały ustalone metoda radiowęglową C14. Koniec warstwy III to 9 000 przed Chrystusem. Początek jest określany w przybliżeniu jako 11 000 lat przed Chrystusem lub wcześniej. Warstwa II sięga do około 8 000 przed Chrystusem.
Dlatego uważna się, że te struktury są starsze niż ceramika, metalurgia, pismo, lub koło. Zostały zbudowane przed tzw. rewolucją neolityczną, czyli przed początkiem rolnictwa i hodowli zwierząt. Organizacji społecznej, jaka była konieczna do zbudowania tych struktur, nie wiązano dotychczas ze społeczeństwami przed-neolitycznymi. Wiele z slupów waży 10 do 20 ton, a niektóre nawet 50.
Niedawna analiza DNA pszenicy wskazuje, że odmiana dzika występująca w okolicy Karaca Dağ jest najbliższą pszenicy współczesnej. Karaca Dağ jest położone tylko około 30 km od Göbekli Tepe. Tak wiec spekuluje się, że rejon ten pełnił kluczową rolę w historii rolnictwa.
