Gotthard Base Tunnel – tunel kolejowy w Alpach Szwajcarskich, będący najdłuższym do tej pory zbudowanym tunelem na świecie, mierzący 57 km długości. Dla porównania: obecnie użytkowany tunel kolejowy Świętego Gotarda zbudowany jeszcze w XIX wieku liczy tylko 15 km długości.
Decyzja budowy tunelu została zatwierdzona przez społeczeństwo szwajcarskie 29 listopada 1998 w referendum. Większość głosujących (63,5%) opowiedziało się za inwestycją w poprawę infrastruktury. Frekwencja wyniosła 38,31%.
Wiercenia testowe miały miejsce w 1993, w 1996 zaczęto przygotowania do drążenia tunelu, które zaczęto dopiero w 2003. Pierwotnie planowano zakończenie robót na 2015, jednak teraz przewiduje się oddanie do użytku pod koniec 2017. Przewidywany koszt budowy, większy od wcześniej zakładanego, ma wynieść prawie 9,5 miliarda CHF.
15 października 2010 po godz. 14:00 ekipy wiercące tunel z dwóch kierunków spotkały się pod ziemią, nieopodal wioski Sedrun.
Głównymi przyczynami było skrócenie czasu przejazdu między ważniejszymi miastami Szwajcarii, a także narastający ruch tranzytowy, zmierzający w kierunku Europy Południowej. Docelowo większość ciężarówek ma zostać przewożonych w specjalnie do tego przystosowanych pociągach. Tunel pozwoli również uchronić unikatowy alpejski ekosystem przed degradującym wpływem spalin. Nowa linia pod masywem przełęczy Świętego Gotarda pozwoli skrócić czas przejazdu między Bazyleą a Mediolanem z 5 godzin i 20 minut do 3 godzin i 30 minut. Skróci również czas trwania przejazdu między Zurychem a Mediolanem o prawie połowę, z obecnych 4 godzin i 10 minut do 2 godzin i 35 minut.
Nowy tunel będzie w najwyższym punkcie wzniesiony tylko 550 m n.p.m., a więc ok. 600 m niżej od obecnie eksploatowanego tunelu. Dzięki temu pociągi nie będą musiały pokonywać bardzo stromych odcinków toru.
Inżynierowe ze względu na niekorzystny układ geologiczny wynikający z pionowego układu warstw materiału geologicznego, musieli zastosować kilka metod usuwania mas skalnych podczas budowy tunelu. Większa część prac przeprowadzana jest maszynami drążącymi (TBM), które muszą usunąć około 13 000 000 m³ urobku (dla porównania piramida Cheopsa ma objętość około 2 600 000 m³). Celem przyspieszenia prac podzielono tunel na 5 sekcji, które są drążone i budowane jednocześnie przez różnych podwykonawców. TBM, która używana jest do budowy Gotthard Base Tunnel, jest wielofunkcyjnym urządzeniem, którym można przeprowadzać rozmaite prace, jak drążenie tunelu, wywóz urobku przy użyciu wbudowanych taśmociągów oraz montowanie prefabrykowanych okładzin ściennych do skonstruowania wstępnej obudowy.
W trakcie budowy niejednokrotnie natrafiano na tzw. "pułapki geologiczne", co skutkowało zawaleniem się wydrążonego tunelu i koniecznością wykonania prac od nowa. Często powodem było tu zjawisko osiadania górotworu, aby temu zapobiec pozostawiono więc odpowiednio dużo miejsca oraz obliczono skalę osiadania. Podczas budowy niejednokrotnie natrafiano również na na podziemne cieki wodne. By nie dopuścić do przeciekania ich przez ściany tunelu, zastosowano szczelną warstwę izolacyjną przy użyciu folii termozgrzewalnych oraz taśm dylatacyjnych. Transport materiałów budowlanych do wnętrza tunelu odbywa się w oparciu o specjalne pojazdy kolejowe złożone z czterech wagoników i małej lokomotywy.
15 października 2010 po godz. 14.00 ekipy wiercące z przeciwległych kierunków spotkały się pod wsią Sedrun, na głębokości 2 km od powierzchni góry.
Projekt tunelu przewiduje dwie niezależne rury o średnicy 9,14 m, prowadzone równolegle w odstępie 40 m. Rury są połączone poprzecznie co 325 m szybami tuneli technicznych, umożliwiającymi bezpieczną ewakuacje w razie wypadku.
Dodatkowo wewnątrz tunelu znajdować się będą dwie stacje wielofunkcyjne Faido i Sedrun, które również będą mogły spełniać funkcje schronów w razie niebezpieczeństwa.