Kafarnaum (hebr. כְּפַר נַחוּם Kefar Nahum - miasto Nahuma.) Przez Arabów nazywane Tal Hum.
Nazwa miasta nie jest nigdy wymieniana w Starym Testamencie, wiadomo jednak, że istniało już w II wieku p.n.e. W czasach Chrystusa miało pewne znaczenie, będąc miastem nadgranicznym, siedzibą oddziału wojsk rzymskich i miejscem poboru podatku celnego (Mt 8,5 nn oraz Mt 9,9 nn). Przez Kafarnaum przechodził jeden z ważniejszych szlaków łączących Galileę z Damaszkiem - tzw. Via Maris 200 m na północ od białej synagogi, w pobliżu rzymskiego mauzoleum odkryto kamień milowy z czasów Hadriana z napisem: Imperator Cezar Trajan Hadrian August, syn Trajana, wnuk boskiego Nerwy. Miasteczko rozciągało się na przestrzeni około 3 km wzdłuż brzegów Jeziora Genezaret w kierunku pobliskiej Tabghi. Żydowski historyk Józef Flawiusz, mówiąc o Tabdze w swym dziele zatytułowanym Wojna Żydowska (III, 10, 8) nazywa ją "Źródłami Kafarnaum". Mieszkańcy Kafarnaum trudnili się przede wszystkim rolnictwem i rybołówstwem. Kafarnaum znajduje się na wysokości ok. 210 metrów p.p.m.
Jak podaje Ewangelia wg św. Mateusza, Chrystus na początku swej publicznej działalności opuścił rodzinne Nazaret i udał się na granicę pomiędzy dwoma pokoleniami Zabulona i Neftalego i osiedlił się w Kafarnaum, które stało się jego miastem. To w nim nauczał w miejscowej synagodze, uzdrawiał chorych (teściową Piotra, córkę Jaira, paralityka, sługę centuriona) i wypędzał złe duchy. Po Zmartwychwstaniu Jezusa w Kafarnaum obok lokalnej gminy Żydowskiej ukonstytuować miała się jedna z pierwszych gmin judeochrześcijańskich, której miejscem spotkań stać się miał dom św. Piotra Apostoła.
W roku 135 Żydzi wypędzeni z Judei osiedlali się masowo w Galilei. Także Kafarnaum przeżywało w tym okresie lata swojego jeszcze większego rozkwitu. Pod koniec IV lub na początku V wieku postawiono w miasteczku nową synagogę, zwaną białą, której pozostałości można dzisiaj jeszcze zobaczyć. Wieki te były okresem spokojnego lub nie, w zależności od źródeł, współżycia obok siebie wspólnot żydowskiej i judeochrześcijańskiej. Ta ostatnia wybudowała w V lub VI wieku na miejscu domu św. Piotra bazylikę z baptysterium, o której dał świadectwo Anonimus Piacentinus w roku 570. Po roku 638 (inwazja muzułmańska) miasteczko stopniowo podupada i z czasem miejsce zostaje całkowicie opuszczone.
W 1894 roku teren zostaje zakupiony przez franciszkanów. Na początku XX wieku przeprowadza się pierwsze wykopaliska, które w 2003 roku stały się XXIII-ą systematyczną kampanią wykopaliskową (oo. V. Corbo ofm i S. Loffreda ofm).
