Kanał Elbląski

Kanał Elbląski (niem. Oberländischer Kanal, do 1945 Kanał Oberlandzki) – żeglowna droga wodna na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Kanał bywa błędnie nazywany Kanałem Elbląsko-Ostródzkim lub Kanałem Ostródzko-Elbląskim.

Kanał Elbląski (niem. Oberländischer Kanal) to najdłuższy kanał żeglowny w Polsce. Jego długość wynosi 83,3km.

  • 43,82 km – kanał sztuczny,
  • 39,48 km – jeziora.
  • Całkowita długość kanału z odgałęzieniami wynosi 144,3 km.

Kanał łączy Jezioro Druzno z Drwęcą oraz z jeziorem Jeziorak. Z jeziora Drużno, poprzez rzekę Elbląg z Zalewem Wiślanym a także przez kanał Jagielloński, Nogat i Wisłę z Morzem Bałtyckim.

Część Kanału, od śluzy w Miłomłyn do jeziora Drwęckiego, nosiła pierwotnie nazwę Kanału Warmińskiego, chociaż obecnie używana nazwa to również Kanał Elbląski. Z kolei odgałęzienie z Miłomłyna do jeziora Jeziorak nazywa się Kanałem Iławskim. Kanał Bartnicki (Ducki) łączy Jezioro Ruda Woda (Duckie) z jeziorem Barążek.

Na Kanale od Ostródy do Elbląga jest 5 pochylni i 2 śluzy.

Przy budowie Kanału Elbląskiego wykorzystano jeziora leżące na różnych wysokościach między Ostródą i Zalewem Wiślanym. Różnica poziomów sięga 100 m. Osobliwością na skalę europejską jest zespół 5 pochylni, po których przetacza się statki na specjalnych platformach ustawionych na szynach. Od kanału odgałęzia się kilka szlaków wodnych, m.in. Ostróda – jezioro Szeląg Mały, Ostróda – Jezioro Drwęckie – rzeka Drwęca – Wisła.

Położenie

Pod względem fizyczno-geograficznym kanał położony jest w makroregionach Pobrzeża Gdańskiego i Pojezierza Wschodniopomorskiego, w mezoregionach Żuław Wiślanych i Pojezierza Iławskiego.

Historia

W IX wieku na terenie Mazur zaczął dynamicznie rozwijać się drobny przemysł. Sławę na skalę światową zdobyła sosna taborska służąca do wyrobu masztów i bardzo poszukiwana przez przemysł szkutniczy. Rozwój przemysłu wymagał utworzenia sieci komunikacyjnej łączącej Prusy z morzem Bałtyckim.

Koncepcja budowy kanału

W pobliżu Elbląga, już wcześniej do żeglugi przystosowano płytkie jezioro Drużno przez które pogłębiono szlak żeglowny o szerokości 20 metrów. Tamtędy wiódł szlak wodny łączący się z portem Elbląg i dalej z Bałtykiem. Stan ten miał wpływ na powstanie koncepcji połączenia jezior leżących między Wisłą i Pasłęką. Przez wiele lat nikt nie wpadł na pomysł rozwiązania pozwalającego na pokonanie niemal 100-metrowej różnicy poziomu wód. Ewentualna budowa śluz wymagałaby budowy około 30 takich obiektów hydrotechnicznych.

Budowa

Nad projektem kanału zaczęto pracować w 1837 a prace rozpoczęto w 1844 roku. Cztery pierwsze pochylnie suche: Buczyniec, Kąty, Oleśnica i Jelenie uruchomiono go w 1860 roku. Projektantem i realizatorem Kanału był Georg Jacob Steenke, który przyjął zlecenie Fryderyka II, pragnącego połączyć szlakiem żeglownym Prusy Wschodnie z Bałtykiem.

Podczas robót hydrotechnicznych wyrównywano poziomy wód w zbiornikach na trasie kanału. Obniżono poziomy luster wody do poziomu Jezioraka (99,5 m n.p.m.). Takie działania były przyczyną obniżenia poziomu wód kilku jezior nawet o ponad pięć metrów.

Na Jeziorze Karnickim, (97,5 m n.p.m.), powyżej lustra wody, wybudowano akwedukt leżący powyżej lustra wody tego jeziora.

W latach 1872-1876 – uruchomiono trzy kolejne śluzy: Miłomłyn, Zielona, Mała Ruś. Ostatnia pochylnia Całuny (położoną najbliżej jeziora Drużno) budowana była w latach 1874-1881.

Pierwotna koncepcja budowy kanału opierała się na projekcie pokonania różnicy poziomów wód między jeziorem Pniewskim a jeziorem Drużno za pomocą śluz komorowych wykonanych z drewna. Jednak koncepcję tę zarzucono. Ostatnia pochylnia Całuny zastąpiła istniejące już śluzy. Przyczyną zmiany koncepcji był wydłużony czas śluzowania i problemy z z dostarczeniem wody do śluz.

Znaczenie gospodarcze kanału

Kanał w XIX wieku (1844-1860), jako szlak komunikacyjny, pełnił ważną rolę gospodarczą przyczyniając się do rozwoju pojezierzy Ostródzkiego i Iławskiego i ich komunikacji z portami w Gdańsku i Elblągu. Rozwój transportu kolejowego i samochodowego wpłynął na zmniejszenie przewozów towarowych i już w latach 30. XX wieku wykorzystywany był jedynie przez turystów.

  • Obecnie prowadzona jest żegluga statków tzw. Białej floty w rejsach pomiędzy portami w Elblągu i Ostródzie.
  • W zatwierdzonym przez Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego w dniu 12.06.2007 r., ramach zintegrowanego projektu rozwoju lokalnego pt. Program Rozwoju Turystyki w obszarze Kanału Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego, przewidziano środki na rewitalizacje i przebudowę części infrastruktury kanału.

Wymiary śluz

Nazwa śluzy Spad średni/maksymalny [m] Wymiary komór [m]
Miłomłyn 3,1 / 3,54 33,88 x 3,6
Zielona 1,5 / 1,96 34,19 x 3,55
Ostróda 1,8 / 2 29,15 x 3,26
Mała Ruś 1,5 / 1,64 29,33 × 3,22 

Locja Kanału Elbląskiego

Locja zawiera podstawowe informacje żeglugowe. Długości odcinków, umiejscowienie i dane głównych urządzeń hydrotechnicznych.

Locję podzielono na 4 części

  • Śluza Miłomłyn – pochylnia Buczyniec,
  • Pochylnia Buczyniec – Jezioro Drużno,
  • Śluza Miłomłyn – Jezioro Szeląg,
  • Śluza Miłomłyn – Iława.

Śluza Miłomłyn (km 0,0) – pochylnia Buczyniec (km 36,77)

  • kilometr 0,0 – Śluza Miłomłyn. W tym miejscu rozpoczyna się kilometraż w kierunkach:
  1. Jezioro Drużno.
  2. Jezioro Szeląg.
  3. Jezioro Jeziorak.
  • Kilometry 0,0 – 3,10. Kanał sztuczny z wrotami bezpieczeństwa w km 0,45.
  • Kilometry 3,10 – 5,25. Kanał naturalny; biegnie przez Jezioro Ilińskie o średniej głębokości 24 m.
  • Kilometry 5,25 – 7,85. Kanał sztuczny, łączący jeziora Jezioro Ilińskie i Ruda Woda.
  • Kilometry 7,85 – 20,90. Na długości 13 km trasa wiedzie przez jezioro Ruda Woda. Szerokość waha się w granicach 250 – 500 m. Głębokość średnia – 24 m.
    • W km 12,10 – odgałęzienie do jeziora Bartnickiego.
  • Kilometry 20,90 – 22,70. Kanał sztuczny. W kilometrze 20,91 ustawiono wodowskaz Cypel.
  • Kilometry 22,70 – 27,30. Jezioro Sambrodzkie; średnia głębokość 4,0 m. Szerokość średnia jeziora – 300 m.
  • Kilometry 27,30 – 29,0. Odcinek szlaku łączy jeziora: Sambrockie i Piniewskie.
  • Kilometry 29,00 – 30,50. Jezioro Piniewskie.
  • Kilometry 30,50 – 36,77. Kanał sztuczny – prowadzi do pochylni Buczyniec. W kilometrze 36,33 wrota bezpieczeństwa.
  • Zwierciadło wody na tym odcinku (od Miłomłyna do pochylni Buczyniec) znajduje się na wysokości 99,50 m n.p.m.

Pochylnia Buczyniec (km 36,77) – Jezioro Drużno (km 52,00)

Trasa kanału wiedzie przez 9,2-kilometrowy odcinek na którym znajdują się suche pochylnie.

Nazwa pochylni Kilometraż i długość pochylni
Buczyniec km 36,77 – 20,62 m
Kąty km 39,10 – 18,88 m
Oleśnica km 41,66 – 24,20 m
Jelenie km 43,97 – 21,99 m
Całuny km 46,00 – 13,83 m
  • Kilometry 46,30 – 52,00. Kanał sztuczny.
  • Kilometr 52,00 – ujście do jeziora Drużno.
Różnice w wysokościach pochylni
Nazwa Różnice wysokości w metrach
Pochylnia Kąty 18,88
Pochylnia Oleśnica 24,20
Pochylnia Jelenie 21,99
Pochylnia Całuny 13,83
Śluza Miłomłyn (km 0,0) – Jezioro Szeląg (km 31,30 km)
  • Kilometry 0,0 – 4,62. Kanał sztuczny (między śluzami Miłomłyn i Zieloną). Zwierciadło wody na wysokości 96,30 m n.p.m.
  • Kilometry 4,62 – 10,50. Trasa biegnie doliną rzeki Liwy, kończy się w Jeziorze Drwęckim. Zwierciadło wody wysokości 94,9 m n.p.m.
  • Kilometry 10,50 – 14,80. Kanał prowadzi przez jezioro Drwęckie, kończy się w mieście Ostróda. Średnia głębokość jeziora – 15 m. Zwierciadło wody na wysokości 94,9 m n.p.m.
  • Kilometry 14,80 – 15,11. Krótki odcinek kanału sztucznego od jeziora Drwęckiego, prowadzi do śluzy Ostróda.
  • Odcinek od 4,62 – 15,11 km jest najniższym w tej części kanału. Zwierciadło wody znajduje się na wysokości 94,9 m n.p.m.
  • Kilometry 15,11 – 15,35. Kanał sztuczny. Łączy łączy Ostródę z jeziorem Puzy.
  • Kilometry 15,35 – 16,82. Kanał wiedzie przez jezioro Puzy.
  • Kilometry 16,82 – 19,13. Kanał sztuczny łączący jezioro Puzy ze śluzą Mała Ruś.
  • Kilometry 19,13 – 21,42. Kanał sztuczny łączący śluzę Mała Ruś z jeziorem Szeląg.
  • Kilometry 21,42 – 31,30. Kanał wiedzie prowadzi przez jezioro Szeląg.
  • Kilometr 31,30 stanowi koniec Kanału Elbląskiego. W pobliżu znajdują się miejscowości Staszkowo i Stare Jabłonki. Zwierciadło wody na wysokości 98,2 m n.p.m.
Śluza Miłomłyn (km 0,0) – Iława (km 32,20)
  • Kilometry 0,0 – 10,01. ( Śluza w Miłomłynie). Kanał sztuczny – trasa wiedzie do jeziora Dauby. Kanał przebiega przez jezioro Karnickie, po sztucznie usypanym nasypie o długości 484 m.
    • Bramy bezpieczeństwa w km 6,50 i 8,91. Szerokość kanału – 39,0 m.
  • Kilometry 10,01 – 11,50. Kanał biegnie przez jezioro Dauby. Średnia głębokość – 2,0 m.
  • Kilometry 11,50 – 32,30. Kanał prowadzi przez jezioro Jeziorak. Poziom zwierciadła na odcinku Miłomłyn – Iława znajduje się na wysokości 99,50 m n.p.m.

Zobacz też

  • Pochylnia Kąty
  • Pochylnia Nowy Całun
  • Pochylnia Oleśnica
  • Pętla Toruńska

Linki zewnętrzne

Wymienione w następujących kategoriach:
Zostaw komentarz
Wskazówki i porady
Zorganizowane przez:
Nie ma jeszcze żadnych wskazówek ani podpowiedzi dla Kanał Elbląski.Może będziesz pierwszym, który opublikuje przydatne informacje dla innych podróżników?:)
3.9/10
288 osoby zostały tutaj
Apartament Warecka

rozpoczynając $39

GrandHotel Tiffi

rozpoczynając $145

APARTAMENT 517

rozpoczynając $0

Hotel Masuria

rozpoczynając $59

Villa Varmia

rozpoczynając $0

Fala O?rodek Wypoczynkowy

rozpoczynając $48

Polecamy zabytki w pobliżu

Widzieć wszystko Widzieć wszystko
Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Zamek krzyżacki w Pasłęku

Zamek krzyżacki w Pasłęku – zamek murowany został wybudowany przez

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Druzno

Druzno (także Drużno) – płytkie, zarastające jezioro deltowe na Żuław

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Dąb Bażyńskiego

Dąb Bażyńskiego – dąb szypułkowy, pomnik przyrody, rośnie w miejsco

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Pałac w Kamieńcu Suskim

Pałac w Kamieńcu Suskim - późnobarokowy pałac w Kamieńcu Suskim budow

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Zamek w Malborku

Zamek krzyżacki w Malborku (niem. Ordensburg Marienburg) -

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Ogród Zoologiczny w Braniewie

Miejski ogród zoologiczny w Braniewie – ogród zoologiczny zna

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Stutthof (KL)

Konzentrationslager Stutthof (Zivilgefangenenlager Stutthof,

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Jeziorak

Jeziorak (dawniej Gizerek Jezierzyce, niem. Geserich See) – jezioro r

Podobne atrakcje turystyczne

Widzieć wszystko Widzieć wszystko
Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Kanał Saimaański

Kanał Saimaański – (ang. Saimaa Canal, fin. Saimaan kanava, ros. Сай

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Kronverksky Strait

The Kronverksky Strait (Russian: Кронверкский пролив) is

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Bahr Jusuf

Bahr Jusuf (arab. بحر يوسف, Baḩr Yūsuf) – kanał w Egipcie, łąc

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Zatoka Korfska

Zatoka Korfska (ros. залив Корфа) - zatoka Morza Beringa, w azjatycki

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Bosfor

Bosfor (tur. Bogaziçi, İstanbul Boğazı; gr. Βόσπορος, bosporos –

Zobacz wszystkie podobne miejsca