Kopalnia soli Wieliczka

Kopalnia soli "Wieliczka" – jedna z najstarszych na świecie kopalni soli kamiennej. Mieści się w Wieliczce pod Krakowem. Od XIII wieku do 1772 wspólnie z Kopalnią soli "Bochnia" wchodziła w skład Żupy krakowskiej. Sole wydobywane w kopalni pochodzą z miocenu i zostały wraz utworami towarzyszącymi tektonicznie przesunięte przez ruchy orogenezy alpejskiej w obecne miejsce z pierwotnej lokalizacji odległej o minimum kilkadziesiąt kilometrów.

W 1976 roku kopalnia wpisana została do krajowego rejestru zabytków. Dwa lata później w 1978 roku wpisana przez UNESCO na pierwszą Listę światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego. W 1989 roku Kopalnia Soli "Wieliczka" poszerzyła Listę Światowego Dziedzictwa Zagrożonego, z której została skreślona w 1998 roku. Od 1994, to także pomnik historii Polski. 30 VI 1996 r. zaprzestano całkowicie eksploatacji złoża.

Kopalnie odwiedziło w 2006 roku 1 mln 65 tys. 857 gości, z tego 58% odwiedzających stanowili obcokrajowcy. Spośród nich najwięcej do kopalni przyjechało Brytyjczyków – ponad 57 tysięcy i Niemców – ponad 50 tysięcy.

Charakterystyka

Wielicka kopalnia liczy 9 poziomów, z których pierwszy – poziom Bono – sięga na głębokość 64 metrów, zaś ostatni leży 327 metrów pod powierzchnią ziemi. Łączna długość chodników, łączących około 3000 wyrobisk (chodników, pochylni, komór eksploatacyjnych, jezior, szybów, szybików), przekracza 300 km. Kubatura zespołu wyrobisk to ok. 7,5 mln m³.

Kopalnię cechuje unikalny mikroklimat, na który składa się – obok dużej wilgotności i zawartości chlorku sodu – stała temperatura (ok. 9-12 °C), ciśnienie, jonizacja i promieniowanie świetlne, wysoka zawartość w powietrzu manganu, magnezu i wapnia. Sprzyja on prowadzonym na głębokości 135 metrów w komorze Jezioro Wessel turnusom rehabilitacyjnym dla osób ze schorzeniami górnych dróg oddechowych.

W kopalni powstało w roku 1951 Muzeum Żup Krakowskich. Najstarszą zlokalizowaną dziś częścią kopalni, w której odbywało się wydobywanie soli metodami górniczymi, jest szyb Goryszowki, pochodzący z drugiej połowy XIII w. Jest to jedyny obiekt górniczy na świecie czynny bez przerwy od średniowiecza do chwili obecnej, pozwalający prześledzić rozwój techniki górniczej w poszczególnych epokach historycznych.

Geologia

Wielicka kopalnia usytuowana jest w zachodniej części podkarpackich złóż solnych, których wiek określany jest na około 15 milionów lat. Złoże powstało w okresie mioceńskim, wieku badeńskim w trakcie zaniku Morza Mioceńskiego, które stało się morzem zamkniętym o wysokim stopniu zasolenia.

Gorący klimat oraz stale podnoszące się dno (efekt powstawania Karpat) stworzyły warunki sprzyjające sedymentacji. W pierwszej kolejności zaczęły osadzać się węglany następnie siarczany, a na końcu sole kamienne. Przy czym w południowej części akwenu doszło do uformowania się złoża bryłowego (zubrowego) a w północnej i środkowej jego części powstało złoże pokładowe (warstwowe). Czas trwania procesu sedymentacji określany jest na 15-20 tysięcy lat, po nim nastąpił proces wypełniania zbiornika warstwami ilastymi i mułowymi. Podczas ostatnich ruchów górotwórczych Karpat nastąpiło nasunięcie się złoża bryłowego na pokładowe. Obecnie wielickie złoże solne ma około 10 km długości, 600-1500 m szerokości oraz od kilku do około 400 m miąższości.

Trasa Turystyczna

Znana na całym świecie podziemna Trasa Turystyczna wielickiej kopalni powstała na przełomie XVIII i XIX wieku. Ok. miliona turystów rocznie zwiedza ok. 3 km trasy składającej się z 20 komór, położonych na głębokościach od 64 do 135 metrów (poziom I-III). Kopalnię licznie odwiedzają także przywódcy państw, naukowcy i artyści. Czas zwiedzania to ok. 2 godziny.

Komora Mikołaja Kopernika

Komora powstała przed 1785 rokiem dzięki eksploatacji brył soli zielonej. Znajduje się w niej rzeźba solna przedstawiająca Mikołaja Kopernika, który najprawdopodobniej był gościem wielickiej kopalni. Dzieło to stworzył Władysław Hapek w 1973 roku, upamiętniając 500-lecie urodzin astronoma.

Kaplica św. Antoniego

Najstarsza z zachowanych podziemnych kaplic, powstała pod koniec XVII wieku. Pierwsza odprawiana msza św., dla górników odbyła się w niej w 1698 roku. Stworzona w stylu barokowym, składa się z prezbiterium, ołtarza a także przedsionka. Kaplica ta obfituje w liczne solne rzeźby, zniszczone już jednak działaniem wilgoci. W ołtarzu głównym znajdują się figury: Chrystusa ukrzyżowanego, Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz figura patrona kaplicy – św. Antoniego, w bocznych częściach widnieją: rzeźba św. Stanisława ze Szczepanowa i św. Klemensa. Kolejne figury znajdują się w prezbiterium. Są to rzeźby: Augusta II Mocnego, Chrystusa Ukrzyżowanego, Matki Boskiej, św. Marii Magdaleny, świętego Jana. Nawa posiada dwa ołtarze boczne: św. Piotra z Alkantry oraz św. Kazimierza. Postacie świętych: Franciszka, Dominika, Piotra, Pawła, a także ambonę od nawy oddziela balustrada.

Komora Janowice

Komora powstała w XVII wieku. Obecnie w jej wnętrzu znajduję się grupa figur ilustrujących najstarszą wielicką legendę, opowiadającą o pochodzeniu wielickiego złoża solnego. Sól kamienną w Wieliczce zaczęto wydobywać końcem wieku XIII podczas panowania księcia Bolesława Wstydliwego i jego żony świętej Kingi. Według legendy zanim Kinga przybyła do Polski z Węgier chciała podarować swej nowej ojczyźnie wyjątkowy prezent. Dowiedziawszy się, że w Polsce nie wydobywa się soli kamiennej, która przynosiła znaczne dochody w owych czasach poprosiła swego ojca Belę IV o jedną z węgierskich kopalń soli. Podczas swojej wizyty w owej węgierskiej kopalni Kinga wrzuciła swój pierścień zaręczynowy do jednego z szybów jako znak objęcia jej w posiadanie. Podczas podróży do Polski sól wraz z pierścieniem podążała w magiczny sposób śladem swej pani, aż w Wieliczce Kinga rozkazała kopać na jednym ze wzgórz, gdzie zaraz pod powierzchnią odkryto pierwszą bryłkę soli kamiennej, która zawierała w sobie wrzucony na Węgrzech pierścień. O prawa do legendy spierają się górnicy z kopalni wielickiej jak również z kopalni bocheńskiej i do dziś trwa spór o to w którym mieście legendarny pierścień został odkryty przez górników. Jednak Kinga uważana jest za patronkę jednych i drugich w 1999 roku została bowiem kanonizowana przez Ojca Świętego Jana Pawła II na patronkę górników solnych.

Komora Spalona

Nazwa komory nawiązuje do pożaru, który prawdopodobnie tutaj rozgorzał. Komora przedstawia pracę wypalaczy metanu zwanych pokutnikami. Metan to gaz uwalniający się z górotworu podczas eksploatacji soli w określonych warunkach tworzy wraz z tlenem mieszankę wybuchową, eksplodującą przy kontakcie z ogniem. W czasach, gdy nieznane były metody skutecznego przewietrzania kopalni, a do oświetlenia służyły kaganki łojowe gaz ten stanowił poważne zagrożenie. Jedyną znana metodą jego eliminacji było wypalanie metanu przez doświadczonych górników zwanych pokutnikami, odziani w wilgotne szmaty, wyposażeni w długie żerdzie na końcu których zatknięte były żarzące się żągwia.

Komora Sielec

W tej komorze zgromadzono zrekonstruowane urządzenia służące do poziomego transportu soli, m.in. wózek zw. psem węgierskim i sanie zwane szlafami.

Komora Kazimierza III Wielkiego

Komora zawdzięcza swą nazwę królowi Kazimierzowi III Wielkiemu twórcy statutu Żup krakowskich. Nazwę komorze nadano w 1968 roku w 600-letnią rocznice utworzenia statutu. W tym roku również górnik rzeźbiarz Władysław Hapek wykonał w soli popiersie króla. W tym miejscu znajduje się kierat konny typu saskiego oryginalna maszyna z XVIII wieku służąca do transportu pionowego. Pracę kieratu przedstawia model kieratu.

Komora Pieskowa Skała

Komora powstała około 1669 roku. Łączy ze sobą poziom I z poziomem II wyższym im. Braci Markowskich położonym 90 metrów pod ziemia. W komorze tej zaprezentowano inne urządzenie służące do transportu pionowego – krzyż ręczny. Na spągu komory zachowały się również fragmenty starych schodów wykutych w skale solnej używanych przez tragarzy zwanych nosiczami, których praca została przedstawiona w jednej z kawern. W innej części komory znajdują się 3 krasnoludki wykonane na początku XX wieku przez górnika-rzeźbiarza Józefa Markowskiego. Schodami komory dochodzimy do poprzeczni Kunegunda w której zachowały się rynny służące do odwadniania kopalni, w tym miejscu zrekonstruowano również XVI-wieczną pompę. Urządzenie zwano paternoster, gdyż było podobne do różańca składało się z rury drewnianej przez którą przesuwany był łańcuch ze skórzanymi słupami.

Podszybie Kunegunda

Podszybie powstałe ok. roku 1829 łączy komorę Kazimierza Wielkiego z poziomem II wyższym. Można w niej zaobserwować liczne formy wtórnej krystalizacji soli: stalaktyty, stalagmity. Znajdują się tam także liczne figurki krasnoludków w pozach dawnych górników np. nosiczy czy wozaków.

Kaplica św. Krzyża

Jest to przykład kaplicy wędrownej, której wyposażenie mogło być przez górników przenoszone do innych komór, które znajdowały się bliżej ich miejsca pracy. Komora w której umieszczono kaplicę pochodzi z XIX wieku w jej wnętrzu znajduje się dwie pochodzące z XVII wieku barokowe figury drewniane. W ołtarzu głównym rzeźba przedstawiająca ukrzyżowanego Chrystusa a po przeciwnej stronie kaplicy Matki Boskiej Zwycięskiej. W pobliżu ołtarza znajdują się również dwaj mnisi wykuci w soli o mało czytelnych dziś kształtach.

Kaplica św. Kingi

Kaplica św. Kingi, zwana podziemnym kościołem, przez trwającą tu przeszło 100 lat modlitwę pracowników wielickich salin, pielgrzymów i turystów zasługuje na miano sanktuarium, znajdują się tutaj bowiem relikwie św. Kingi. Ta jedna z największych atrakcji wielickiej kopalni, jest największą na świecie podziemną świątynią. Znajduje się 101 metrów pod ziemią. Jej wymiary to: długość ok. 54 m, szerokość ok. 18 m oraz wysokość ok. 12 m. Posadzka jest wyrzeźbiona w jednolitej solnej bryle, a żyrandole z solnymi kryształami są zawieszone 12 metrów pod sufitem. W kaplicy znajdują się płaskorzeźby ilustrujące wydarzenia z kart Nowego Testamentu (m.in. Ucieczka do Egiptu, Dwunastoletni Chrystus nauczający w świątyni, Ostatnia Wieczerza) i ponad stuletnia szopka. Ołtarz główny dłuta górnika Józefa Markowskiego składa się z rzeźby głównej – św. Kingi oraz dwóch bocznych – św. Józefa oraz św. Klemensa. Należy zwrócić uwagę na piękne wiszące kryształowe żyrandole. Od 1999 roku w kaplicy podziwiać można solny pomnik Jana Pawła II, dłuta górnika rzeźbiarza Stanisława Anioła.

W kaplicy odbywają się msze święte z okazji imienin patronki św. Kingi oraz św. Barbary, a także pasterki. Z uwagi na doskonałą akustykę w kaplicy odbywają się również koncerty np. Blackmore's Night oraz koncert Nigel'a Kennedy'ego.

Komora Weimar

Od początku trasy 1,250 km, poziom II niższy, głębokość 110 m. Nazwana na cześć miejsca pochodzenia słynnego niemieckiego poety Johanna Wolfganga von Goethe'ego jednego z pierwszych gości wielickiej kopalni, którego figura znajduje się u wejścia do komory. Komora powstała w początkach XX wieku, po wyeksploatowaniu bryły soli zielonej metodą mechaniczną. Bryłę soli wybierano tu w sposób typowy – od góry, schodząc z robotami coraz niżej. Efektywność pracy osiągano przez zastosowanie strzelania prochem a następnie oczyszczania bocznych ociosów.Wewnątrz komory znajduję się figura Skarbnika, dobrego ducha kopalni oraz wagonik z solą które to elementy zdobiły stanowisko kopalni na wystawie Expo 2000 w Hanowerze.

Widoczny pod stropem wyrobiska wylot chodnika jest fragmentem ciągu wentylacyjnego. W latach 60. XX wieku, dół komory zalano solanką, tworząc jeziorko. Wybudowano również pomost widokowy, galerie i schody.

W komorze Weimar odbywa się minispektakl światła i dźwięku, przenoszący zwiedzających do czasów gdy eksploatowano komorę.

Wielicka kopalnia soli pełni również funkcje sanatoryjne, gdyż klimat panujący w podziemnych przestrzeniach kopalni jest szczególnie korzystny przy leczeniu schorzeń górnych dróg oddechowych, astmy i alergii.

W 1997 roku, w komorze Teodora Wessla, na III poziomie (135 m głębokości), otwarto Podziemny Ośrodek Rehabilitacyjno-Leczniczy. Dzięki prowadzonej w nim aktywnej rehabilitacji, pacjenci wdychając powietrze bogate w chlorek sodu, wapnia i magnezu, skutecznie eliminują niektóre schorzenia cywilizacyjne.

Komora Michałowice

Jedna z najbardziej spektakularnych komór Trasy Turystycznej. Ma 35 metrów wysokości a jej eksploatacja trwała prawie 100 lat. Jej rozmiary od początku istnienia wymuszały budowę specjalnych zabezpieczeń na które składały się kaszty oraz mury z kostki solnej. W latach 70. XIX wieku wzniesiono dodatkowo dwa filary wiązkowe.

Komora Drozdowice

Komora rozmiarami jedynie niewiele ustępuje sąsiednim Michałowicom, pochodzi z przełomu XVII i XVIII wieku. Na początku XX wieku komorę zabezpieczono kasztem oraz dwukondygnacyjną konstrukcją. Obecnie w komorze Drozdowice odbywają się wystawy, bankiety oraz koncerty.

Komora Józefa Piłsudskiego

Komora poświęcona jednej z najbardziej charakterystycznych postaci polskiej historii – Józefowi Piłsudskiemu, powstała w XIX wieku. Dzieli się ona na dwie wyrobiska połączone tunelem. W związku z tym, iż dno zalane było solanką, turyści mogli przemieszczać się przez tunel tratwą. Już w XIX wieku nad brzegiem jeziora ustawiono rzeźbę przedstawiającą patrona tonących św. Jana Nepomucena. Na uwagę zasługuje znajdujący się od 1997 roku w komorze pomnik Marszałka Polski, którego stworzeniem zajął się Stanisław Anioł.

Komora Stanisława Staszica

Ta najwyższa komora (całkowita wysokość 50 m), powstała na przełomie XIX i XX wieku. W latach II wojny światowej było to miejsce hitlerowskiej montażowni części do samolotów. Jej koniec datuje się wraz z ofensywą radziecką. W komorze znajduje się także popiersie Stanisława Staszica – wybitnego przyrodnika, geologa, pioniera w dziedzinie górnictwa w Polsce.

Skarbnik

W miejscu tym znajduje się podobizna władcy podziemi wielickich zasłaniający swą postacią zawalający się chodnik. Od wieków wierzono w dobrego ducha kopalni- Skarbnika, który ostrzegał górników przed niebezpieczeństwem. Wyrobisko powstałe w wyniku poszerzenia poprzeczni Poniatowski w roku 1968.

Komora Witolda Budryka

Wykonana w soli spiżowej komora powstała w czasach austriackich metodą wrębu ręcznego i strzelania. Oglądać tu można zabezpieczenia w postaci kasztów oraz organów. Została nazwana imieniem Witolda Budryka prof. Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, będącego specjalistą w dziedzinie wentylacji i zabezpieczenia przeciwpożarowego kopalń.

Komora Warszawa

Komora przeznaczona do celów rozrywkowych, ze względu na swoje rozmiary (długość 54 m szerokość 17 m, wysokość 9 m). Tutaj odbywają się uroczystości górnicze, zawody i imprezy sportowe, koncerty muzyczne, a także bale. Powstała na przełomie XIX i XX wieku w wyniku eksploatacji w pokładzie soli spiżowej, w ilości ok. 20 tys. ton. W 2003 roku w komorze zainstalowano nowe szklane żyrandole. Jej ozdobą jest niewątpliwie pomnik górników wykonany w bryle soli w roku 1961.

Komora Wisła

Do powstania komory doszło na skutek poszerzenia podłużni Wisła w celu wybrania soli spizowej w XIX wieku. To tu zbierają się zwiedzający chętni do wyjazdu na powierzchnię.

Pochylnia Prinzinger

Łącząca podłużnię Wisła na międzypoziomie Kazanów z podłużnią Antonia na poziomie III wyrobisko powstało pod koniec XIX wieku. Drewniane schody wykonano w czasie pierwszej wojny światowej. Na poziomie III widnieje tablica upamiętniająca sprowadzenie na Wawel prochów Juliusza Słowackiego, poety którego nazwę nosi poziom trzeci kopalni.

Komora Haluszki

Znajduje się miejscu wybrania soli zielonej, widać w niej liczne ślady robót górniczych. Nazwa komory upamiętnia Jana Haluszkę, radcę i starostę górniczego Saliny wielickiej w okresie zarządu austriackiego. Komora jest niedostępna dla zwiedzających, jednak organizowane są w niej koncerty oraz uroczyste spotkania.

Komora Izabela

Usytuowana w części centralnej złoża komora posiada ciekawą budowę geologiczną. Na ociosach widoczne jest zaleganie pokładu o upadzie w kierunku południowym potwierdzającym teorię o wpływie ruchu górotwórczego Karpat na wielickie złoże. Powstała na skutek eksploatacji soli szybikowej złoża pokładowego.

Kaplica św. Jana

Zwana jest również kaplicą św. Krzyża. Przeniesiona w 2005 roku z komory Lipowiec na poziomie pierwszym na obecne miejsce na poziomie trzecim kopalni 135 metrów pod ziemią. Kaplica ta od czasu swego powstania w 1859 roku aż do powstania kaplicy św. Kingi w 1896 roku była najważniejszym obiektem sakralnym wielickiej kopalni.

Muzeum Żup Krakowskich

W wielickiej kopalni oprócz trasy turystycznej można odwiedzić również podziemną ekspozycje MŻK usytuowaną na III poziomie na głębokości 135 metrów. Zbiory zostały zebrane w 14 komorach przedstawiają zarówno losy kopalni, narzędzia i urządzenia służące do wydobycia i transportu soli jak również historię samego miasta.

Komora Russegger VI

W komorze tej można obejrzeć geologię złóż solnych. Na terenie dzisiejszej Wieliczki złoża solne powstały 13.5 mln lat temu, wówczas w obniżeniach piętrzących się gór pojawiło się morze. Wraz z ociepleniem klimatu morze zaczęło parować i wzdłuż pasma dzisiejszych Karpat pojawiły się złoża solne. Wystawa skupia bogactwo minerałów i skał solnych. Ciekawymi eksponatami są skrystalizowane drewniane przedmioty pozostawione przez górników m.in. konewka i miotła. Na ekspozycji oglądać można również duże przejrzyste monokryształy będące świadectwem niezwykle kreatywnych możliwości przyrody. Efektywnie prezentują się tzw. choinki solne budowane przez rozrastające się w delikatną sieć płytki, kostki i słupki halitu Na wystawie zobaczymy skamieniałe szyszki i korale świadczące o specyfice minionego klimatu a zatopione w krysztale halitu włókno trawy dowodzi możliwości istnienia łąk w pobliżu morza.

Komora Russegger V

W komorze znajduję się unikatowy wczesnorenesansowy róg Bractwa Kopaczy z 1534 r. ufundowany przez żupnika Seweryna Bonera a także dzieło Jana Matejki przedstawiające św. Kingę. Na ekspozycję składają się również zabytkowe dokumenty, najstarszy z XIII wieku potwierdza prawo benedyktynów tynieckich do darmowego pobierania soli warzonej. Potwierdzenie uruchomienia wydobycia soli zawiera notatka zapisana na marginesie Rocznika Kapitulnego Krakowskiego (1251 r.) Sal durum in Bochnia Est repertum, quo nunquam ante fuit (W Bochni znaleziono sól twardą , której nigdy przedtem nie było). Interesującą ilustracją rozwoju kopalni są dwa miedzioryty z mapami trzech poziomów kopalni i miasta Wieliczki.

Russegger IV

W komorze zaprezentowane zostały urządzenia i sprzęt do transportu pionowego . Dominuje w niej kierat konny z XVIII wieku (dawna maszyna wyciągowa). Maszynę poruszały 4 pary koni wyciągając jednorazowo ładunek o ciężarze od 1.5 do 2 ton. Na przeciwległej stornie znajdują się skrzynie, klatki szybowe oraz wózki do transportu poziomego. Uzupełnieniem są rysunki techniczne kieratów. W głębi komory eksponowane są liny z łyka lipowego. Ściany komory zdobią rysunki Alfonsa Długosza.

Russegger III

W komorze tej zaprezentowano obiekty związane z warzelnictwem soli i odwodnianiem kopalni. Najstarsze ślady pozyskiwania soli z okolic Wieliczki pochodzą z okresu neolitu (3500 lat p.n.e)., używano wtedy stożkowych glinianych naczyń do brykietowania soli. Z wczesnego średniowiecza na uwagę zasługuje rekonstrukcja urządzeń solankowych z X-XI w. oraz model studni solankowej z żurawiem i odstojnikami. Najmłodszym urządzeniem jest żelazna pompa pneumatyczna z pocz. XX w.

Komora Russegger II

W komorze zobaczymy dawne urządzenia i sprzęt górniczy m.in. drewnianą gaśnicę, cebrzyk na wodę oraz instrukcję przeciwpożarową J. G. Borlacha z 1747 r. W centralnej części znajduje się obraz Jana Matejki przedstawiający zjazd żupnika i góromistrza do płonącej kopalni w 1510 r. W komorze przedstawiono urządzenia transportowe napędzane siłą ludzkich mięśni: kołowrót korbowo-kołowy, koło z wałem poziomym, koło wyciągowe z hamulcem. Do prostych prac górnicy używali narzędzi z żelaza, kilofków, młotków oraz klinów, był to podstawowy sprzęt, noszony w konopnych torbach. Do końca XIX wieku produkowano sól w formie walców zwanych „bałwanami”, o wadze od 1100 do ponad 2000 kg, drobną sól jako produkt uboczny pakowano do beczek. Podczas pracy za oświetlenie służyły górnikom lampy, najstarszym paliwem był łój, w początkach XIX zaczęto stosować tańszy, olej rzepakowy. Zamieniały się też same lampy, początkowo wykonane z gliny, potem z żelaza i metali kolorowych. W XX wprowadzono lampy karbidowe. Współcześnie używa się lamp na akumulatory.

Szerzyzna

W komorze zaprezentowano sprzęt do transportu poziomego i pochylnianego, przed wejściem umiejscowiono dwie rzeźby z XX w.: św. Barbary i św. Kingi. Zaprezentowane eksponaty ukazują ewolucję sprzętu od prostej taczki do lokomotywy.

Maria Teresa II

W latach 70 XIX w. zaczęto wprowadzać mechanizację urobku soli technikami strzelania, a pod koniec XIX wprowadzono ręczne wiertarki, od 1914 napędzane sprężanym powietrzem, a w okresie międzywojennym elektryczne. Ekspozycję uzupełniają urządzenia do transportu pochylnianego. Z lewej części komory można podziwiać portrety wybitnych osób, które odwiedzały kopalnię m.in. ks. Stanisława Staszica, Johanna Wolfganga von Goethe, Fryderyka Chopina, ks. Karola Wojtyły, znajdują się tam również wizerunki polskich królów i cesarzy państw ościennych co świadczy to o niezwykłej już wtedy randze kopalni jako atrakcji turystycznej.

Komora Miejska

W tej części Muzeum przedstawione są dzieje miasta górniczego Wieliczki od czasów schyłkowego paleolitu do czasów dzisiejszych. Centralne miejsce zajmuje makieta Wieliczki. Poza tym można oglądać narzędzia krzemienne, naczynia gliniane, toporki, kamienie żarnowe. Uwagę zwracają lichtarze przedstawiające górnika i hutnika. Główne miejsce w komorze zajmuje duża, precyzyjnie wykonana makieta Wieliczki w skali 1:100 zrobiona na podstawie planu M. Germana z lat 1631-38.

Komora Karol

Ze względów ekonomicznych od 1925 r. transport konny zastępowano elektrycznym. W komorze tej można oglądać lokomotywę elektryczną Siemens z 1950 r. z wagonikiem osobowym (lokomotyw używano również do transportu załogi górniczej).

Komora Maria Teresa IV

W centralnym miejscu komory znajduje się krzyż konny – prototyp kieratu. Zasady działania urządzenia przedstawiają rysunki z XIX wieku oraz obraz Alfonsa Długosza.

Komora Maria Teresa III

To jedna ze starszych ekspozycji – powstała w 1966, zaprezentowano w niej całość zagadnień solnych związanych z mioceńską formacją solonośną Podkarpacia, okolic Wieliczki I Bochni. Najważniejsze z tych zagadnień to budowa złoża i jego geneza. Pokazano podstawowe odmiany soli z zaznaczeniem podziału na partię bryłową i pokładową złoża. Z nieco głębszych partii części pokładowej zaprezentowano najcenniejszą, najczystszą sól szybikową i sól zieloną bryłową. Bogactwo eksponatów obejmuje także różnorodne formy: nacieki, wykwity przybierające postać stalaktytów, stalagmitów, kolumn, powłok „gąbczastych” choinek i kryształów.

Komora Modena

Eksponowany w komorze kierat, tzw. polski jest najstarszym i jednocześnie największym zachowanym tego typu urządzeniem w muzeum. Podobne kieraty montowano w bocheńskiej i wielickiej kopalni już w XV w., a od XVIII w. montowano je także pod ziemią. W XIX wieku konstrukcje te zastąpiono wydajniejszymi kieratami saskimi i węgierskimi.

Komora Kraj

W komorze tej również zaprezentowano maszyny górnicze. W centralnym miejscu ustawiony jest kierat konny zwany węgierskim będący ulepszoną wersją kieratu saskiego. Maszyna mogła podnosić ładunki z głębokości przekraczającej 300 m o masie ponad 2 ton. Od 1861 r. kieraty konne zaczęły wypierać parowe a od 1913 roku elektryczne. Ekspozycję uzupełniają urządzenia: nadszybikowe koło hamulcowe, wał pochylniany z wózkiem oraz bęben hamulczy służący do opuszczania niewielkich ładunków.

Komora Saurau

Wyeksploatowana w latach 1820-70 w dużej bryle soli zielonej należy do największych pod względem objętości wyrobisk. Nazwa komory pochodzi od ówczesnego premiera i ministra spraw wewnętrznych Austrii – Franciszka von Saurau. Komora ze względu na niezwykłe walory widokowe została udostępnioną turystom już w 1877 r. - zaraz po zakończeniu eksploatacji. W przewodnikach określana jako najwspanialsza komora ówczesnej trasy turystycznej. Dodatkową atrakcją jest ruchoma makieta prezentująca sposób zjazdu górników do kopalni, do tej rekonstrukcji posłużyły sztychy z XVII w.

Komora Russegger VII

Wystawa jest czynna od 1996 r. prezentuje relikty kultury duchowej górników. Zgromadzono tu przedmioty kultu (XVII-XX w.) przeniesione z podziemnych kaplic, m.in. zespół drewnianych rzeźb przedstawiających: Chrystusa, Marię Magdalenę, anioły, figurki z szopki betlejemskiej. Ekspozycję dopełniają grafiki, rysunki, fotografie kaplic i komór (XIX i początek XX w.), dokumentujące atrakcje ówczesnej trasy zwiedzania.

Komora Alfonsa Długosza

Nazwę komory nadano w 1976 r., w pięciolecie śmierci twórcy Muzeum Żup Krakowskich. Eksploatowana na przełomie wieków XIX i XX komora stanowiła największe rozpoznane złoże w bryle soli zielonej. Aktualnie jest to sala widowiskowa.

Groty Kryształowe

Poza ekspozycją muzealną znajdują się Rezerwat przyrody Groty Kryształowe, w których występują wyjątkowo wielkie kryształy halitu. W XIX wieku okazy stąd trafiły do kolekcji czołowych muzeów świata, gdzie do dziś są przechowywane (np. Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu). W Krakowie są dostępne do obejrzenia dwie tafle, o wymiarach ponad metr na metr, każda z kilkudziesięciu kryształami, mającymi krawędzie długości od kilku do kilkunastu centymetrów. Obecnie znajdują się w holu uniwersyteckiego budynku Collegium Geologicum, przy ul. Oleandry 2a, w gablocie ściennej. Większość Grot zachowała się nieuszkodzona, ze względu na ochronę udostępniana jest sporadycznie tylko specjalistom.

Zobacz też

Bibliografia

  1. Antoni Jodłowski "Żupa solna w Wieliczce" Muzeum Żup Krakowskich, Wieliczka 2000
  2. red. Antoni Jodłowski "Zabytkowa Kopalnia Soli Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka" Muzeum Żup Krakowskich, Wieliczka 2006

Linki zewnętrzne

Wymienione w następujących kategoriach:
Zostaw komentarz
Wskazówki i porady
Zorganizowane przez:
Maura Merson
1 november 2013
Reserve moreless 3hrs for a standart trip, exercise your legs before - there are >700 steps to take; ask about new types of trips - a special one for kids or a longer one for real salt miners (age 7+)
Grazyna O
12 september 2014
A salt mine with exhibitions showing how the work was done. Guided tours only. Good for families with kids or for school classes. There is also a church carved in the salt. You will be impressed:-)
Dwayne Charrington
11 january 2014
The mine is hundreds of metres deep. If you do the tour, you go 135m underground... All by stairs. Not for the old or faint hearted. You return by a miners lift that goes 3 metres a second though.
Leanne
19 kwiecień 2016
Take the train from Kraków Głowny to Wieliczka Rynek-Kopalnia to get here. Costs around £17 to get in and tours in many languages, takes around 2.5 hours for the tourist route. Extra 10zł for cameras.
Madison
29 july 2015
Absolutely amazing place! Some of the displays are a bit naff but overall, so beautiful and strange. The underground chapels are impressive & beautiful. 10zl for a photo license though.
Laura Nisbet
27 november 2014
This is a really interesting place - so much craftsmanship, it's impressive! Only issue is, the tour is slightly too long, it's a bit drawn out. There is also only 1 small lift to get everyone out!
Pokaż więcej komentarzy
foursquare.com
Grand Sal

rozpoczynając $80

Turówka Hotel & Spa

rozpoczynając $80

Hotel Lenart

rozpoczynając $54

Hotel Solny

rozpoczynając $41

Hotel Galicja

rozpoczynając $99

O?rodek Us?ug Hotelarskich Kinga

rozpoczynając $22

Polecamy zabytki w pobliżu

Widzieć wszystko Widzieć wszystko
Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Zamek Żupny

Zamek Żupny – zamek w Wieliczce, dawna siedziba zarządu kopalń Wiel

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Kopiec Krakusa

Kopiec Krakusa, kopiec Kraka – kopiec znajdujący się w Krakowie, na

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Kopiec Wandy

Kopiec Wandy – kopiec w Nowej Hucie, dzielnicy Krakowa. Jeden z c

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Fabryka Emalia Oskara Schindlera

Fabryka Emalia Oskara Schindlera – fabryka założona w 1937 jako mie

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie

Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie (MOCAK, od ang. Museum of C

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Muzeum Galicja w Krakowie

Muzeum Galicja – muzeum założone w Krakowie przy ulicy Dajwór prze

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie

Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie – założone w 1998 r. muze

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie

Muzeum Etnograficzne – jedno z muzeów w Krakowie, znajdujące się przy

Podobne atrakcje turystyczne

Widzieć wszystko Widzieć wszystko
Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Kopalnia soli Bochnia

Kopalnia soli w Bochni (od XIII wieku do 1772 wchodząca w skład Ż

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Elura

Elura, miejscowość w Indiach w stanie Maharashtra znana dzięki un

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Bhimbetka

Bhimbetka jest miejscem w stanie Madhya Pradesh, gdzie odkryto

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Salt Cathedral of Zipaquirá

The Salt Cathedral of Zipaquirá (Spanish: Catedral de Sal de

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Karaca Cave

Karaca Cave (Turkish: Karaca Mağarası) is a network of caves l

Zobacz wszystkie podobne miejsca