Kościół Mariacki w Krakowie

Kościół archiprezbiterialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, zwany także kościołem Mariackim – jeden z największych i najważniejszych, po Katedrze Wawelskiej, kościołów Krakowa, od 1962 posiadający tytuł bazyliki mniejszej. Należy do najbardziej znanych zabytków Krakowa i Polski.

Jest kościołem gotyckim, budowanym w XIV i XV wieku. Położony jest przy północno-wschodnim narożniku Rynku Głównego, na Placu Mariackim 5. Kościół znajduje się na trasie Małopolskiej Drogi św. Jakuba z Sandomierza do Tyńca.

Historia

Według Jana Długosza pierwszy murowany kościół w stylu romańskim został ufundowany przez biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża w latach 1221-1222 na miejscu pierwotnej drewnianej świątyni. Wkrótce jednak budowlę zniszczono podczas najazdów tatarskich.

W latach 1290-1300 wzniesiono, częściowo na poprzednich fundamentach, wczesnogotycki kościół halowy, który konsekrowano około roku 1320-1321. Prace jednak kontynuowane były jeszcze w trzeciej dekadzie czternastego stulecia.

W latach 1355-1365, dzięki fundacji Mikołaja Wierzynka (mieszczanina krakowskiego i stolnika sandomierskiego), wzniesiono obecne prezbiterium.

Z kolei w latach 1392-1397 polecono mistrzowi Mikołajowi Wernerowi lepsze doświetlenie kościoła. Budowniczy obniżył mury naw bocznych, a w magistralnych wprowadził duże otwory okienne. W ten sposób halowy układ świątyni zmienił się na bazylikowy.

W 1443 (lub 1442) roku miało miejsce silne trzęsienie ziemi, które spowodowało runięcie sklepienia świątyni

W pierwszej połowie XV wieku dobudowano kaplice boczne. Większość z nich była dziełem mistrza Franciszka Wiechonia z Kleparza. W tym też czasie podwyższona została wieża północna, przystosowana do pełnienia funkcji strażnicy miejskiej. W 1478 cieśla Matias Heringkan pokrył wieże hełmem. Na nim, w 1666, umieszczono złoconą koronę.

W końcu XV wieku świątynia Mariacka wzbogaciła się o arcydzieło rzeźbiarskie późnego gotyku – Ołtarz Wielki – dzieło Wita Stwosza.

W XVIII wieku, na polecenie archiprezbitera Jacka Augusta Łopackiego, wnętrze gruntownie przerobiono w stylu późnego baroku. Autorem tych prac był Francesco Placidi. Wymieniono wtedy 26 ołtarzy, sprzęt, wyposażenie, ławy, obrazy, a ściany ozdobiono polichromią pędzla Andrzeja Radwańskiego. Z tego okresu pochodzi również późnobarokowa kruchta.

Na początku XIX wieku, w ramach porządkowania miasta, zlikwidowano przykościelny cmentarz. W ten sposób powstał plac Mariacki.

W latach 1887-1891, pod kierunkiem Tadeusza Stryjeńskiego, wprowadzono do wnętrza wystrój neogotycki. Świątynia zyskała nową polichromię projektu i pędzla Jana Matejki, z którym współpracowali: Stanisław Wyspiański i Józef Mehoffer – autorzy witraży w prezbiterium i nad organami głównymi.

Od początku lat 90. XX wieku prowadzone były kompleksowe prace restauracyjne, w wyniku których pokryty brudami prawie całego XX stulecia kościół odzyskał swój wspaniały blask. Ostatnim akcentem remontowym była wymiana pokrycia dachu w 2003.

18 kwietnia 2010 roku w Kościele Mariackim odbyła się uroczystość pogrzebowa tragicznie zmarłych Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego i jego żony Marii, których trumny następnie pochowano w jednej z krypt Katedry na Wawelu.

Architektura zewnętrzna

Obecny kształt nadała kościołowi przebudowa na układ bazylikowy, która miała miejsce w latach 1392-1397.

Wieże

Fasada świątyni ujęta jest w dwie wieże:

Wieża wyższa, zwana Hejnalicą, ma 82 metrów wysokości. Zbudowana jest na planie kwadratu, gdzie na wysokości dziewiątej kondygnacji przechodzi w ośmiobok, przepruty ostrołukowymi wnękami, mieszczącymi dwie kondygnacje okien. Wieże nakrywa gotycki hełm, będący dziełem mistrza Matiasa Heringkana z 1478. Hełm składa się z ośmiobocznej, zaostrzonej iglicy, otoczonej wieńcem ośmiu niższych wieżyczek. Na iglicy umieszczona została w 1666 złocona korona o średnicy 2,4 m. i wysokości 1,3 m. Z wieży, z wysokości 54 metrów, grany jest co godzinę Hejnał Mariacki. Jest on jednym z symboli Krakowa. U podnóża, od strony północnej, znajduje się prostokątna przybudówka, mieszcząca kamienne schody, prowadzące do wnętrza wieży. Za wejściem na wieżę zwraca uwagę duża, odlana w brązie tablica, przedstawiająca wjazd króla Jana III Sobieskiego. Została ona wykonana na podstawie projektu rzeźbiarza Piusa Welońskiego w 1883 dla uczczenia 200. rocznicy odsieczy wiedeńskiej. Na wieży znajduje się dzwon zegarowy z 1530 (ton uderzeniowy d', średnica 165 cm).

Wieża niższa, o wysokości 69 metrów, przeznaczona jest na dzwonnicę kościelną. Wzniesiona na planie kwadratu, posiada wyraźnie zaznaczony na całej wysokości gzymsami i oknami, podział kondygnacyjny. Na piętrze znajduje się renesansowa kaplica pod wezwaniem Nawrócenia św. Pawła (Kaufmanów). Na zewnątrz obok okna kaplicy, pod trójspadowym daszkiem jest zawieszony dzwonek "za konających", odlany przez Kacpra Koerbera z Wrocławia w 1736. Wieżę nakrywa późnorenesansowy hełm, wykonany w 1592, składający się z eliptycznej kopuły, osadzonej na ośmiobocznym bębnie i zwieńczoną ażurową latarnią. W narożnikach ustawione są cztery mniejsze kopułki na niskich, sześciobocznych podstawach. Zawieszony jest w nim dzwon zegarowy z 1530 (średnica 135 cm), obecnie nieużywany.

Elewacja zewnętrzna

W wysmukłych murach prezbiterium znajdują się wydłużone, ostrołukowe okna, ozdobione są motywami roślinnymi, a klucze rzeźbami figuralnymi o tematyce symbolicznej. Równie bogatą dekorację rzeźbiarską prezentuje 21 figur, umieszczonych na konsolach, podtrzymujących gzyms wieńczący mury magistralne budowli. Na ścianie kaplicy pw. św. Jana Nepomucena znajduje się zegar słoneczny wykonany w technice sgraffitowej przez Tadeusza Przypkowskiego w 1954 roku.

Kruchta

Do wnętrza świątyni, od strony frontowej, prowadzi barokowa kruchta. Powstała w latach 1750-1753, według projektu Franciszka Placidiego. Kształt jej jest wzorowany na formie architektonicznej Grobu Chrystusa. Drewniane drzwi ozdobione zostały rzeźbionymi głowami polskich świętych, proroków i apostołów. Wykonał je w 1929 Karol Hukan.

Ponad kruchtą znajduje się wielkie, ostrołukowe okno z witrażami, projektowanymi przez Józefa Mehoffera i Stanisława Wyspiańskiego. Dekoracyjny podział okna wykonano w 1891, według koncepcji Jana Matejki.

Kuna

Przy wejściu do bazyliki, od strony placu Mariackiego, zamontowana jest kuna (tzw. obręcz pokutników), którą zakładano dawniej na głowy szczególnych grzeszników. Obręcz pokutników była zamontowana na takiej wysokości, aby skazany na nią nie mógł ani wyprostować się, ani uklęknąć, co miało tym bardziej uprzykrzyć karę. Przez wieki poziom płyty placu podniósł się i obecnie obręcz znajduje się niewiele ponad ziemią.

Wnętrze

Prezbiterium

Prezbiterium nakryte jest sklepieniem gwieździstym, wykonanym przez majstra Czipsera w 1442. Na zwornikach żeber widnieją herby: Polski, Krakowa oraz biskupa Iwo Odrowąża – fundatora pierwszej świątyni Mariackiej. W przyściennych niszach ustawiono posągi proroków: Jeremiasza, Daniela, Dawida, Ezechiela, Jonasza i Izajasza. Wykonał je w 1891 krakowski rzeźbiarz Zygmunt Langman.

Ściany zdobi polichromia wykonana w latach 1890-1892 przez Jana Matejkę. Przy jej realizacji współpracowało z mistrzem wielu jego uczniów, później znanych i wybitnych malarzy, m.in.: Antoni Gramatyka, Edward Lepszy, Stanisław Bańkiewicz, Józef Mehoffer, Stanisław Wyspiański. Rysunki techniczne wykonał Tomasz Lisiewicz, a roboty pozłotnicze są dziełem Michała Stojakowskiego. Witraże w tej części kościoła są autorstwa Józefa Mehoffera, Stanisława Wyspiańskiego i Tadeusza Dmochowskiego.

Po obu stronach prezbiterium ustawiono nakryte baldachimami stalle. Wykonane zostały w 1586, a następnie w 1635 uzupełniono je zapleckami, które Fabian Möller ozdobił płaskorzeźbami ze scenami z życia Chrystusa i Marii. Na stallach prawych przedstawienia: Drzewa Jessego, Narodzin Marii, Ofiarowania Marii, Zaślubin z św. Józefem, Zwiastowania, Nawiedzenia św. Elżbiety oraz Bożego Narodzenia. Na stallach północnych (lewych) znajdują się rzeźby: Obrzezanie, Hołd Trzech Króli, Ofiarowanie Jezusa w świątyni, Pożegnanie z Matką, Zmartwychwstały Chrystus ukazuje się Marii, Wniebowzięcie Matki Boskiej, Koronacja oraz Matka boska z dzieciątkiem w otoczeniu symboli z Litanii Loretańskiej. Na chórku organy 12-głosowe.

Prezbiterium zakończone jest apsydą, którą oddziela od reszty kościoła, wykonana w brązie, balustrada z dwiema ażurowymi bramkami. Uchylne drzwiczki zdobią herby: Krakowa oraz archiprezbiterów kościoła – Klośnik i Prawdzic. Witraże w absydzie pochodzą z lat 1370-1400, a wykonał je mistrz Mikołaj, zwany vitreator de Cracowia. Obejmują one dwa cykle tematyczne: Księgę Genesis według Starego i Nowego Testamentu oraz sceny związane z życiem Jezusa i Marii.

Ołtarz główny

Шаблон:Osobny artykuł

Ołtarz główny dedykowany Marii zdobi wielkie późnogotyckie retabulum wykonane w latach 1477-89 przez Wita Stwosza, który jest chef d'oeuvre artysty Krakowa i Norymbergi. Liczący ok. 13 × 13 m. poliptyk, składa się z głównego korpusu-szafy z pełnoplastycznymi rzeźbami tworzącymi dwie sceny – Zaśnięcie i Wniebowzięcie Panny Marii, dwóch par skrzydeł ruchomych i nieruchomych. Kontynuacją głównego wątku jest umieszczona na zwieńczeniu Koronacja NMP w asyście dwóch głównych patronów Polski – świętych Stanisława i Wojciecha. Na skrzydłach bocznych rozmieszczono płaskorzeźbione przedstawienia tworzące dwa cykle z życia Marii i Jezusa Chrystusa. Podstawę tworzy predella z wątkiem Drzewa Jessego.

Korpus nawowy

Korpus nawowy tworzy nawa główna z parą naw bocznych do których przylegają kaplice. Korpus składa się z czterech przęseł, wewnątrz nakryty jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym z wyjątkiem wzniesionych później kaplic, których sklepienia mają zróżnicowany układ żeber.

Nawa główna

Nawa główna o wysokości 28 metrów nakryta jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Polichromię wykonali w latach 1890-1892 Jan Matejko, Józef Mehoffer i Stanisław Wyspiański, który zaprojektował również witraże.

Nad obiegającym nawę gzymsem umieszczone są drewniane posągi: św. Stefana, św. Kingi, św. Stanisława Kostki, św. Kazimierza, św. Jadwigi Andegaweńskiej, św. Urszuli, św. Jacka, św. Wojciecha, bł. Salomei i bł. Bronisławy. Rzeźby są dziełem Zygmunta Langmana z początku XX wieku.

Przy filarach, dzielących nawę główną od bocznych, znajdują się XVIII-wieczne, późnobarokowe ołtarze. Umieszczono w nich obrazy: Giovanni Battisty Pittoniego, Jakuba Martensa, Hansa Suessa z Kulmbachu, Łukasza Orłowskiego i innych.

Przy głównym wejściu oraz obok ołtarzy znajdują się nakryte baldachimami stalle radnych, ławników, syndyków i możnych rodów krakowskich z XVII wieku. Nawę główną i prezbiterium dzieli, umieszczony na tęczy (projektu Jana Matejki), krucyfiks – dzieło uczniów Wita Stwosza.

Część wschodnia korpusu nawowego mieści kilka dzieł sztuki, m.in. cyborium Jana Marii Padovano oraz kilka ołtarzy. Nad wejściem chór z organami 56-głosowymi opatrzonymi w ozdobną obudowę.

Nawa północna

Po stronie północnej (lewej) znajduje się barokowy ołtarz pw. św. Stanisława (zamykający lewą nawę boczną) z drugiej połowy XVII wieku z rzeźbioną sceną Wskrzeszenia Piotrowina. Wmontowana jest tu gotycka mensa z ok. 1400 z płaskorzeźbną dekoracją.

Drugi barokowy ołtarz, wykonany został w 1725 przez architekta krakowskiego Kacpra Bażankę. W nim znajduje się obraz Zwiastowanie, namalowany w 1740 przez Giovanni Battistę Pittoniego. Na bramce balustrady widnieje dekoracyjny herb Polski.

Naprzeciwko ołtarza znajduje się nagrobek rodziny Celarich, wykonany w 1616 roku. We wnękach ustawiono popiersia fundatorów: Pawła Celariego i jego żony Małgorzaty z Chodorowskiej oraz Andrzeja Celariego z żoną Małgorzatą z Mączyńskich. Na szczycie rzeźby alegoryczne symbolizują Wiarę i Nadzieję.

Nawa południowa

Krucyfiks Wita Stwosza

Шаблон:Osobny artykuł Po południowej (prawej) stronie znajduje się późnobarokowy ołtarz (zamykający prawą nawę boczną) z 1735, w którym jest kamienny krucyfiks, będący dziełem Wita Stwosza. Sam krucyfiks powstał na przełomie lat 80. i 90. XV wieku na zlecenie królewskiego mincerza Jana Olbrachta – Henryka Slackera. Wizerunek Chrystusa charakteryzuje się naturalizmem i doloryzmem. Artysta silnie podkreślił cierpienie męczeńskiej śmierci, lecz także jej zbawczy, triumfalny aspekt. Jezus ma otwarte oczy skierowane ku osobie modlącej się co może poświadczać dewocyjny charakter tego dzieła.Tło krzyża stanowi srebrna blacha z widokiem Jerozolimy, wykonana w 1723 przez Józefa Ceyplera.

Pozostałe wyposażenie

Obok ołtarza znajduje się renesansowe cyborium, zaprojektowane w 1552 przez rzeźbiarza i architekta Jana Marię Padovano, ufundowane przez krakowskich złotników Andrzeja Mastelli i Jerzego Pipana. Bogato rozbudowana architektonicznie, budowla wykonana jest z kamienia piaskowego z dodatkiem wielobarwnych marmurów. Od naw oddziela cyborium tralkowa balustrada i ażurowe bramki, odlane w brązie w 1595 przez Michała Otto, który ozdobił je herbami Polski i Litwy. Jest tu również chórek z zabytkowymi organami.

Naprzeciwko cyborium znajduje się nagrobek rodziny Montelupich (Wilczogórskich), którego pochodzenie należy wiązać z warsztatem postgucciowskim (1600-1603). W środkowej części nagrobka znajdują się rzeźbione w marmurze popiersia fundatorów: Sebastiana Montelupiego i jego żony Urszuli z Bazów oraz Walerego Montelupiego wraz z żoną Heleną z Moreckich. W zwieńczeniu umieszczono kartusze herbowe i alegoryczne postacie: Męstwa, Wstrzemięźliwości oraz Roztropności.

Kaplice

Nawa północna (lewa)

Kaplica św. Antoniego

Dawniej pod wezwaniem św. Stanisława i Sądu Bożego, zwana także Kaplicą Złoczyńców. Tutaj przygotowywano całą noc przestępców skazanych na śmierć, których rankiem wyprowadzano w asyście duchownych na miejsce kaźni. Barokowy ołtarz pochodzi z lat 1741-42; w kaplicy pochowano ks. Szymona Białogórskiego.

Kaplica Loretańska

Wzniesiona pod koniec XVI wieku z fundacji ks. Pawła z Zatora. Mieści się w niej ołtarz z 2 poł. XVIII wieku wykonany według projektu Franciszka Placidiego z XVI-wiecznym obrazem Madonny z Dzieciątkiem; obraz ubrany jest w srebrną sukienkę z 4 ćwierci XVII wieku. Na ścianach znajdują się epitafia osób z rodu Szembeków.

Kaplica św. Jana Chrzciciela

Wzniesiona została w 1446. Od XVI wieku pozostawała pod opieką możnego rodu Bonerów. Znajdują się tam płyty nagrobne Seweryna Bonera i jego żony Zofii z Betmanów wykonane w warsztacie Piotra Vischera (prawdopodobnie według projektu Stanisława Samostrzelnika i Piotra Flötnera). Reszta wyposażenia, m.in. nagrobek Krzysztofa Kochanowskiego - starosty małogoskiego, pochodzi z późnego baroku. Ściany zdobi polichromia pędzla Józefa Mehoffera z 1932.

Kaplica św. Wawrzyńca

Zbudowana w latach 1423-41, ufundowana przez Marka Noldenfessera (rajcy krakowskiego). Wyposażenie barokowe z XVIII wieku. Polichromię ścian wykonał Jan Bukowski.

Kaplica św. Michała Archanioła

Ulokowana jest na piętrze nad kruchtą. Powstała w 1443 staraniem Jana Baomgarta; opiekowali się nią kuśnierze. Ołtarz z wizerunkiem Matki Boskiej Różańcowej pochodzi z poł. XVII wieku. Na ścianach polichromia autorstwa Jana Bukowskiego z początku XX wieku.

Kaplica Przemienienia Pańskiego

Ufundowana w 1439 roku przez mieszczanina Jerzego Szwarcza. W kaplicy uwagę zwraca barokowy ołtarz z roku 1747, projektu Franciszka Placidiego. W nim została zastosowana złudzeniowa perspektywa panoramicznie wykonanych skał, do których prowadzą schodki po obu stronach ołtarza. Po prawej stronie epitafium gen. Henryka Ignacego Kamieńskiego poległego w bitwie pod Ostrołęką. Polichromia jest dziełem Jana Bukowskiego. W kaplicy ma miejsce stała adoracja Najświętszego Sakramentu.

Nawa południowa (prawa)

Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej

Wcześniej pod wezwaniem św. Aleksego. Zbudowana została w XV wieku i z tego też czasu pochodzi rzeźba Chrystusa, umieszczona w ołtarzu bocznym. W ołtarzu głównym znajduje się kopia obrazu jasnogórskiego z 1638 roku, jednak według tradycjiШаблон:Doprecyzuj została ona namalowana na podstawie oryginału, którzy przewożono przez Kraków w okresie potopu szwedzkiego. Obraz ten został ukoronowany papieskimi koronami 15 grudnia 1968 roku przez kard. Stefana Wyszyńskiego. Z prawej strony znajduje się spiżowa płyta Erazma Danigiela.

Kaplica św. Łazarza;

Wcześniej pod wezwaniem Matki Boskiej Śnieżnej. Ufundowana ok. 1435 przez Jadwigę z Kuńczów Sebastianową. Barokowy ołtarz z obrazem Wskrzeszenie Łazarza oraz krucyfiks z XVIII wieku.

Kaplica św. Walentego

Zwana także Matki Boskiej Ostrobramskiej. Wzniesiona w 1443 z fundacji Jana Dolnicza. Z tego też roku pochodzi epitafium nagrobne Jana Sebenwirta, najstarsza ze znajdujących się tego typu płyt w kościele Mariackim. W późnobarokowym, murowanym ołtarzu, kopia obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej pędzla Rafała Hadziewicza (pierwsza połowa XIX wieku). Obok okazały pomnik nagrobny Marcina Leśnowolskiego. Polichromię według projektu Stanisława Wyspiańskiego wykonał w 1898 Antoni Tuch.

Kaplica Aniołów Stróżów (Pernusowska, Męki Pańskiej)

Ulokowana na piętrze nad kruchtą. Znajduje się w niej wykonany prawdopodobnie przez Stanisława Stwosza tryptyk z legendą św. Stanisława.

Kaplica św. Jana Nepomucena

Została wzniesiona w 1435 przez Franciszka Wiechonia z Kleparza. W podziemiach znajdują się groby donatorów kościoła książąt: oświęcimskich, raciborskich, zatorskich oraz Piastów śląskich. Naprzeciw wejścia znajduje się klasycystyczny nagrobek Piotra Dunina - starosty zatorskiego, zmarłego w roku 1788 i jego żony Zofii z Małachowskich. Polichromia ścian jest dziełem Jana Bukowskiego i Włodzimierza Tetmajera i przedstawia historię chrześcijaństwa na ziemiach Słowian.

Zakrystia

Zakrystia, wzniesiona w XV wieku, nakrywa sklepienie kolebkowe z lunetami, ozdobione XVIII-wieczną polichromią barokową, pędzla Piotra Franciszka Molitora. Przedstawia ona zwycięstwo wiary chrześcijańskiej. Dekoracja malarska ścian pochodzi z XIX wieku. Wypełniają ją symbole siedmiu sakramentów oraz postacie ojców kościoła, świętych i błogosławionych. Portal barokowy pochodzi z XVII wieku. Wyposażenie głównie barokowe.

Skarbiec

Skarbiec kościelny, renesansowy, zbudowany w XVI wieku. Znajdują się tu szafy, komody i ołtarz z ostatniej ćwierci XVII wieku. W skarbcu przechowywane są bogato zdobione naczynia liturgiczne, monstrancje, relikwiarze, kielichy, pateny, puszki, stanowiące arcydzieła złotnictwa europejskiego od XIV do XVIII wieku. Z tego też okresu pochodzi zbiór krzyży ołtarzowych, lichtarzy, kandelabrów oraz innych precjozów kościelnych. Bezcenną wartość posiada kolekcja szat liturgicznych, które odznaczają się bogactwem zdobnictwa, techniką dekoracji, różnorodnością materiału oraz form. Prezentują one rozwój szat liturgicznych od gotyckich do klasycystycznych. Niektóre okazy ze skarbca można podziwiać w Muzeum Archidiecezjalnym w Krakowie.

Organy

Kościół Mariacki posiadał organy już pod koniec XIV wieku. Pierwsza wzmianka na temat organów pochodzi z 1399 roku.

Obecne organy główne są efektem licznych przebudów instrumentu wykonanego w 1800 przez krakowskiego organmistrza Ignacego Ziernickiego.

W 1908 gruntownej przebudowy instrumentu w duchu romantycznym dokonała firma Aleksandra Żebrowskiego, działająca najpierw we Lwowie, a później również w Krakowie. Nowy instrument, liczący 46 głosów rozdysponowanych pomiędzy 3 manuały i pedał, był z pewnością największym i najnowocześniejszym instrumentem nie tylko w Krakowie, ale w całej ówczesnej Galicji.

W latach 1952-1973 organy główne stopniowo rozbudowywano, modyfikując przy tym trakturę i łącząc je z organami w prezbiterium i nawie południowej (ostatecznie główny kontuar posiadał 4 manuały i 92 głosy, wliczając w to organy w prezbiterium i nawie południowej).

W latach 1987-1989 usunięto większą część organów Żebrowskiego i wybudowano częściowo nowy instrument, przywracając pierwotnie mechaniczną trakturę gry. Pracami kierował prof. Jan Jargoń, a wykonała je firma organmistrzowska Włodzimierza Truszczyńskiego z Warszawy. Od tego momentu instrument posiada 56 głosów, 3 manuały i pedał oraz połączenie z organami w prezbiterium.

Obecne organy główne niewiele przejęły z romantycznego brzmienia, a wykonywanie na nich muzyki barokowej i współczesnej jest dość problematyczne. Dobudowano także nowy pozytyw balustradowy, łamiąc przy tym stylistyczną jedność zachodniego chóru muzycznego. To efekty ostatniej, w dużej mierze nieudanej przebudowy, która do dziś wywołuje liczne kontrowersje.

Oprócz organów głównych w bazylice znajdują się jeszcze dwa interesujące instrumenty o typowo romantycznej stylistyce brzmieniowej:

  • organy Kazimierza Żebrowskiego w prezbiterium (12 głosów, z 1912),
  • organy Tomasza Falla w nawie południowej (7 głosów, z 1898).

Dzwony

Na kondygnacjach niższej wieży znajdują się cztery dzwony liturgiczne, które stanowią jeden z największych i najstarszych zespołów dzwonów średniowiecznych w Polsce:

Nazwa Ton uderzeniowy Rok odlania Ludwisarz Masa
(kg)
Średnica
(cm)
1 a1 XIV wiek ~ 900 108
2 Misjonał f1 1386-1390 Jan Weygel z Nowej Wsi ~ 1800 134
3 Tenebrat cis1 1386-1390 ~ 4000 175
4 Półzygmunt cis1 1438 Jan Freudental ~ 4300 180

Proboszczowie i archiprezbiterzy

Księża proboszczowie parafii Mariackiej:

Proboszcz Lata urzędowania
1 Stefan 1224
2 Rajnold 1294
3 Franciszek 1318

Księża archiprezbiterzy parafii Mariackiej:

Archiprezbiter Lata urzędowania
1 Jan Grot 1326
2 Andrzej de Verulis 1327
3 Jan z Lubsicz 1329
4 Bertrand 1342
5 Mikołaj z Kurnika 1369-1374
6 Kieczon z Książnic 1386
7 Paweł Nepromis 1394
8 Mikołaj Piannaster 1400
9 Mikołaj Pieniążek 1401
10 Adam z Będkowa 1413-1450
11 Grzegorz Szworc 1450-1485
12 Jan Heidecke 1500-1512
13 Mikołaj Waltek 1514-1542
14 Tomasz Pszonka 1542-1553
15 Wojciech Niwiński 1563-1583
16 Jakub Górski 1583-1585
17 Hieronim Powodowski 1586-1613
18 Hieronim Alantsse 1613-1614
19 Krzysztof Trzciński 1614-1640
20 Justus Słowikowski 1640-1654
21 Mikołaj Słowikowski 1654-1678
22 Grzegorz Januszewicz 1678-1700
23 Dominik Lochman 1700-1723
24 Jacek Łopacki 1723-1761
25 Leonard Kiełczewski 1761-1795
26 Karol Lochman 1795-1803
27 Grzegorz Mieroszewski 1803-1808
28 Jan Hofman 1808-1809
29 Józef Łańcucki 1809-1841
30 Ludwik Hasselquist 1841-1846
31 Franciszek Stachowski 1846-1850
32 Jan Kalisiewicz 1850-1855
33 Jan Kogutowicz 1855-1873
34 Zygmunt Golian 1873-1880
35 Ludwik Bober 1880-1891
36 Józef Krzemiński 1891-1912
37 (Franciszek) Albin Symon 1913-1918
38 Czesław Wądolny 1918-1925
39 Józef Kulinowski 1925-1944
40 Ferdynand Machay 1944-1967
41 Teofil Kurowski 1967-1983
42 Jan Kościółek 1983-1995
43 Bronisław Fidelus 1995-2011
44 Dariusz Raś od 2011

Zobacz też

  • Lista najwyższych kościołów na świecie
  • Lista najwyższych kościołów w Polsce
  • Ołtarz Wita Stwosza w Krakowie
  • Plac Mariacki w Krakowie
  • Dawny cmentarz przy kościele Mariackim
  • Małopolska Droga św. Jakuba

Шаблон:Przypisy

Bibliografia

  • Leszek Ludwikowski, Kraków i okolice. Przewodnik, Warszawa: Sport i Turystyka 1978, ISBN 83-217-2823-5.
  • Шаблон:Cytuj pismo

Linki zewnętrzne

Wymienione w następujących kategoriach:
Zostaw komentarz
Wskazówki i porady
Zorganizowane przez:
Taylor Moll
19 june 2019
Altar currently under restoration. Buy tickets in cash across the street. Ladies, be sure you have covered shoulders or you can’t enter. Amazingly painted in bright colors. Well worth the visit.
Ju
21 january 2016
Nice and beautiful basilica on the main square. But paying fees to get in the basilica is not really appropriate so we decided to get in through the chapel, within the praying area.
Aneta Padmé Komáčková
29 september 2018
Beautiful bazylika and if you go there in early morning when the sun is behind it, you will enjoy nice view....
Alerrandro Correa
24 kwiecień 2019
Beautiful example of Polish Gothic architecture. Don't miss the opportunity to go up in the tower and see the old city from there.
Stefan Lazović
4 january 2024
Amazing basilica, very beautiful and unique. Around Christmas we couldnt find the way to climb up or explore it properly though.
Томуся
28 july 2018
Нет слов, какая безумная красота, роскошь и великолепие внутри. Вечером идут службы, обязательно следует придти.
Pokaż więcej komentarzy
foursquare.com
7.8/10
Udjin Onblack, Vicktoria Sergeeva oraz 6 096 więcej osób zostały tutaj
Mapa
plac Mariacki 7, 33-332 Kraków, Polska Wskazówki
Thu 11:00 AM–8:00 PM
Fri 10:00 AM–8:00 PM
Sat 9:00 AM–8:00 PM
Sun 10:00 AM–7:00 PM
Mon 11:00 AM–7:00 PM
Tue 11:00 AM–8:00 PM

St. Mary‘s Basilica na Foursquare

Kościół Mariacki w Krakowie na Facebook

Hotel Imperial

rozpoczynając $125

Hotel Wentzl

rozpoczynając $202

Old Town Apartments

rozpoczynając $74

Pergamin Apartments

rozpoczynając $111

The Spiski Palace

rozpoczynając $74

Flamingo Premium Hostel

rozpoczynając $34

Polecamy zabytki w pobliżu

Widzieć wszystko Widzieć wszystko
Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Ołtarz Wita Stwosza w Krakowie

Ołtarz Wita Stwosza w Krakowie – ołtarz Zaśnięcia NMP, właśc

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Pomnik Adama Mickiewicza w Krakowie

Pomnik Adama Mickiewicza (przez krakowian zwany potocznie 'Adasiem')

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Stare Miasto w Krakowie

Stare Miasto w Krakowie – najstarszy obszar Krakowa, otoczony P

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach

Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach – oddział Muzeum Na

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Sukiennice w Krakowie

Sukiennice w Krakowie – zabytkowy budynek sukiennic znajdujący się w c

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Ulica Floriańska w Krakowie

Ulica Floriańska (dawniej też platea Sancti Floriani, czyli ulica Ś

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Rynek Główny w Krakowie

Rynek Główny w Krakowie – rynek miejski położony w centrum Krako

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Wieża ratuszowa w Krakowie

Wieża ratuszowa – gotycka wieża z XIV w. znajdująca się na Rynku Główn

Podobne atrakcje turystyczne

Widzieć wszystko Widzieć wszystko
Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Bazylika św. Piotra na Watykanie

Bazylika św. Piotra na Watykanie (wł. San Pietro in Vaticano) – zbu

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Bazylika Las Lajas

Bazylika Las Lajas (hiszp. El Santuario de la Virgen del Rosario de

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Basilica of San Sebastian, Manila

The Basilica Minore de San Sebastián, better known as San Sebastián C

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Храм Святого Доминика (Ла-Пас)

Храм Святого Доминика (храм Санто-Доминго; исп.

Dodaj do listy życzeń
Byłem tu
Odwiedził
Kościół Nosso Senhor do Bonfim w Salvadorze

Kościół Nosso Senhor do Bonfim (port. Igreja do Nosso Senhor do Bo

Zobacz wszystkie podobne miejsca