| parafia = św. Andrzeja
Współrzędne:
| Kościół św. Andrzeja w Krakowie | |
| 13px nr rej. A-26 z 4.05.1974<ref>Шаблон:Zabytek</ref> | |
|
240px Kościół św. Andrzeja |
|
| Zbudowano | 1079-1098 |
| Wyznanie | rzymskokatolickie |
| Parafia | św. Andrzeja |
| Rodzaj | kościół klasztorny klarysek |
| Wezwanie | św. Andrzeja |
| Budulec | wapień, piaskowiec |
| Obecnie | istnieje |
| link=commons:Category:Church of St. Andrew in Kraków Galeria zdjęć w Wikimedia Commons | |
| Kościół św. Andrzeja | |
| 13px nr rej. A-26 z 4 maja 1974 | |
| położenie na planie Starego Miasta | |
| Rejestr | KOBiDZ |
| Miejsce | Kraków, ulicy Grodzkiej 54 |
| Wpisany
do rej. zabytków |
4 maja 1974 |
Widok wnętrza z amboną i ołtarzem głównym
Kościół świętego Andrzeja – zabytkowy, w stylu romańskim, kościół rzymskokatolicki na krakowskim Starym Mieście, przy ulicy Grodzkiej 54.
Kościół zbudowano w latach 1079-1098, z fundacji palatyna Sieciecha. Był główną świątynią osady Okół. Znajdował się początkowo pod patronatem benedyktynów z opactwa w Sieciechowie, a potem z Tyńca. Być może początkowo nosił wezwanie św. Idziego. Według Długosza broniła się tutaj ludność Okołu przed Mongołami w 1241. W 1243 Konrad Mazowiecki podczas walk o tron krakowski otoczył kościół fosą i wałem. Ponowny najazd tatarski z 1260 spowodował prawdopodobnie częściowe zniszczenie świątyni.
W 1320 kościół otrzymały klaryski, dotąd mające swoją siedzibę w Grodzisku pod Skałą. Wybudowano wówczas dla nowych lokatorek zabudowania klasztorne z fundacji króla Władysława Łokietka. Kościół kilkakrotnie padał ofiarą pożarów, nie spowodowało to jednak poważniejszych zmian w wyglądzie zewnętrznym (poza dodaniem barokowych hełmów wież i portalu od strony północnej), ale w XVIII w. dokonano gruntownej barokizacji wnętrza (prace prowadzić tu mieli Baltazar Fontana – dekoracja stiukowa i polichromia, oraz być może Franciszek Placidi – ołtarz).
Kościół św. Andrzeja zachował do dziś pierwotną bryłę romańską. Ma on charakter obronny. Jest dwuwieżową bazyliką typu saskiego, złożoną z krótkiego (jednoprzęsłowego) trójnawowego korpusu, transeptu oraz prezbiterium zamkniętego apsydą. Prezbiterium odgradzało od nawy lektorium. Kamienne mury tworzą głównie naprzemienne warstwy wapienia i piaskowca. Nad nawami wznosiły się empory, które obiegając wnętrza wież kończyły się w bocznych ramionach transeptu. Nawę środkową od bocznych odgradzają filary arkadowe (pochodzące raczej z okresu baroku), związane z lizenami u ścian bocznych, w tęczy i przy ścianach obu wież.
Fasada zachodnia uwieńczona jest dwoma, u podstawy czworokątnymi, wyżej ośmiobocznymi, wieżami z biforiami. Wraz z triforium u szczytu centralnej części fasady okna te kontrastują z ciężką masą części dolnej, w której znaleźć można jedynie otwory strzelnicze (i ślad po zamurowanym pierwotnym portalu). Zewnętrzne ściany prezbiterium i apsydy są oplecione lizenami i zwieńczone fryzem arkadowym, co wzbogaca surową bryłę świątyni. Kontrastuje z romańską bryłą gotyckie oratorium oraz barokowe hełmy wież. Wnętrze posiada obecnie bogaty wystrój barokowy, choć odnaleziono także fragmenty średniowiecznych malowideł. W północnej wieży na wysokości I piętra znajduje się wyryty w kamieniu podpis XII-wiecznego muratora<ref name="Adamcz_A-Z">Jan Adamczewski Kraków od A do Z. KAW, Kraków</ref>.
W klasztorze klarysek przy kościele przechowywane są najstarsze figurki jasełkowe, pochodzące z początku XIV wieku. Zostały ofiarowane prawdopodobnie przez Elżbietę, siostrę króla Kazimierza Wielkiego.
Kategoria:Zalążki artykułów
Andrzeja w Krakowie Kategoria:Kościoły obronne w Polsce Kategoria:Świątynie pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła
ca:Església de Sant Andreu de Cracòvia cs:Kostel svatého Ondřeje
(Krakov) en:St. Andrew's Church, Kraków es:Iglesia de San Andrés
(Cracovia) zh:圣安德肋教堂 (克拉科夫)
<a href='http://pl.wikipedia.org/wiki/Kościół
św. Andrzeja w Krakowie' target='_blank' rel='nofollow'
style='font-size: 90%'>Text of this article is based on
Wikipedia article «Kościół św. Andrzeja w Krakowie»</a>
