Kościół św. Olafa w Tallinnie (est. Tallinna Oleviste kirik) – kościół Estońskiej Unii Zborów Ewangelicznych Chrześcijan i Baptystów. Jest położony przy ul. Lai 50 (est. ul. Szerokiej), w miejscu, które już w XII w. (a więc jeszcze przed podbojem Tallinna przez Duńczyków w 1219 r.) było prawdopodobnie placem targowym osadników skandynawskich. Nosi wezwanie św. Olafa, króla Norwegii.
Pierwsza wzmianka o kościele św. Olafa pochodzi z 1267. W XV w. został on przebudowany na bazylikę. Nawę główną przekryto sklepieniem gwiaździstym a nawy boczne – krzyżowym. W latach 1513—1523 do kościoła dobudowano kaplicę Mariacką.
15 września 1524 do Tallinna zawitała reformacja. Od tamtego czasu kościół św. Olafa stał się świątynią protestancką. Pod wpływem ikonoklazmu zniszczono w kościele wiele zabytkowego wyposażenia, w tym obrazów.
Kościół św. Olafa płonął kilka razy w swej historii, ostatni raz 16 lipca 1820. Po odbudowie w 1840 zyskał dzisiejszy wygląd. W 1850 car rosyjski Mikołaj I ufundował dla odbudowanego kościoła wielki dzwon, opatrzony stosowną inskrypcją informującą o ofiarodawcy (w jęz. niemieckim). Z tego samego okresu pochodzą organy, żyrandole są natomiast starsze i zostały przeniesione do kościoła z innych budowli.
W czasie II wojny światowej kościół szczęśliwie uniknął poważnych zniszczeń.
Po rozpadzie ZSRR i ponownym odzyskaniu niepodległości przez Estonię w 1990 kościół został przekazany miejscowej wspólnocie chrześcijan-baptystów.
Kościół św. Olafa jest budowlą trzynawową, przy czym nawa środkowa jest dwukrotnie wyższa od naw bocznych. Wystrój wnętrza jest gotycki. Do kościoła przylega pochodząca z XVI w. kaplica Mariacka, ufundowana przez miejscowego kupca, Hansa Pawelsa. Poświęcony jest mu specjalny cenotaf w kaplicy. Autorem cenotafu jest prawdopodobnie pochodzący z Westfalii rzeźbiarz Heinrich Brabender.
Wieża kościoła ok. 1500 została zwieńczona bardzo wysokim, szpiczastym hełmem i osiągnęła wysokość 159 m; wyższa była tylko prawdopodobnie wieża katedry w Lincoln, mierząca ok. 525 stóp (ok. 160 m; spłonęła ona w styczniu 1548). W latach 1549-1625 kościół św. Olafa uważano za najwyższy kościół w Europie. W 1625 jego wieża spłonęła od uderzenia pioruna.
Po odbudowaniu w 1820 wieża jest niższa i mierzy 123,70 m. Nadal jednak jest, podobnie jak przed wiekami, najwyższą budowlą Starego Miasta w Tallinnie i jego charakterystycznym punktem orientacyjnym. Od 2002 wieża jest udostępniona dla ogółu.
Mieszczanie Tallinna postanowili na cześć swojego miasta wznieść
kościół, jakiego jeszcze świat nie widział. Szukali więc mistrza,
który podjąłby się tego niezwykłego zadania. W końcu znaleźli
odpowiedniego wykonawcę – młodego mistrza Olafa. Zbudował on
kościół taki, jaki wymarzyli sobie mieszczanie – z wieżą sięgającą
do samego nieba. Gdy jednak mistrz, będąc na samym czubku wieży,
już kończył swoje dzieło, spojrzał w dół, na maleńkie figurki
ludzi, stracił nagle równowagę i runął, ponosząc śmierć na miejscu.
Gdy leżał już na ziemi, z jego otwartych ust wyskoczyła żaba i
wypełzła żmija. Od tamtej chwili mieszczanie postanowili nazwać
swój kościół na cześć nieszczęsnego budowniczego kościołem
Olafa.
|