Muzeum Śląskie w Katowicach zostało powołane do życia uchwałą Sejmu Śląskiego z 23 stycznia 1929 i działało do wybuchu wojny w 1939. Restytuowane w 1984, w 2006 wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów.
Do najcenniejszych zbiorów Muzeum Śląskiego należą kolekcje: malarstwa polskiego sprzed i po 1945 roku (w której znajdują się prace m.in. Józefa Chełmońskiego, Artura Grottgera, Tadeusza Makowskiego, Jacka Malczewskiego, Jana Matejki, Józefa Mehoffera i Stanisława Wyspiańskiego), sztuki nieprofesjonalnej, fotografii artystycznej i dokumentalnej, plakatu polskiego oraz bogate zbiory etnograficzne i z zakresu polskiej plastyki scenicznej.
W 2012 roku Muzeum Śląskie udostępniło pierwszą stałą trasę zwiedzania dla osób niewidomych i niedowidzących. Realizuje również projekty edukacyjne i artystyczne: Świąteczną Jazdę z Muzeum Śląskim, Festiwal Nowej Scenografii, Artwizje, Teatralium. Instytucja aktywnie uczestniczy w takich projektach, jak Noc Muzeów oraz Metropolitarna Noc Teatrów. Współpracuje z Muzeum Śląskim w Opawie, Muzeum Śląskim w Görlitz, Słowacką Galerią Narodową oraz instytucjami muzealnymi w Finlandii i Włoszech.
Muzeum Śląskie prowadzi badania:
Formalnie Muzeum Śląskie w Katowicach powołano do życia ustawą Sejmu Śląskiego z 23 stycznia 1929, ale jego historia rozpoczęła się już w 1924. Wówczas utworzono Towarzystwo Muzeum Ziemi Śląskiej, którego zadaniem było gromadzenie pamiątek kultury materialnej i duchowej wytworzonych głównie na Górnym Śląsku. Eksponaty prezentowano w gmachu Urzędu Wojewódzkiego i Sejmu Śląskiego. W 1933 podjęto decyzję o budowie nowego gmachu muzeum. Rozpisany konkurs nie przyniósł spodziewanych rezultatów i ostatecznie Wydział Komunikacyjno-Budowlany Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego zlecił wykonanie projektu katowickiemu architektowi Karolowi Schayerowi. Budowę rozpoczęto w 1936, a w sierpniu 1939 prowadzono już roboty wykończeniowe i przygotowywano się do otwarcia nowego gmachu muzeum. Budynek wzniesiony według projektu Karola Schayera był jednym z najnowocześniejszych tego typu obiektów w Europie. Posiadał windy osobowe i towarowe, ruchome schody, korzystne oświetlenie, świetliki w salach ekspozycji malarstwa, centralne ogrzewanie funkcjonujące za pomocą radiatorów umieszczonych w suficie i równomiernie ogrzewających pomieszczenia (system cristall), a także klimatyzację wytwarzającą ciśnienie wyższe od atmosferycznego, co zapobiegało przedostawaniu się pyłu przez okna i drzwi.
W czasie II wojny światowej budynek, jako symbol polskości Katowic, został rozebrany (obecnie w jego miejscu mieści się gmach Urzędu Marszałkowskiego). Zniszczeniu oraz grabieży uległa także znaczna część zbiorów. Całość zbiorów została w październiku 1939 przewieziona do niemieckiego Oberschlesisches Landesmuseum (obecnie Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu). Jedynie część kolekcji przetrwała chaos ewakuacji w kierunku zachodniej części Górnego Śląska ( część dzisiejszego województwa opolskiego ) i Dolnego Śląska (1944-1945) oraz zniszczenia i grabieże, jakie miały miejsce w Bytomiu w pierwszych miesiącach 1945, po wkroczeniu do miasta Armii Czerwonej.
W 1945 polskie władze zdecydowały o restytucji Muzeum Śląskiego w gmachu byłego muzeum niemieckiego w Bytomiu ( Muzeum Górnośląskie ). W 1950 Muzeum to upaństwowiono i przemianowano na Muzeum Górnośląskie, zaś nazwę Muzeum Śląskie przydzielono czołowemu muzeum na obszarze całego Śląska we Wrocławiu (obecne Muzeum Narodowe we Wrocławiu). Brak środków finansowych przez wiele lat wstrzymywał odbudowę Muzeum w Katowicach. Wobec braku placówki muzealnej w stolicy województwa utworzono Muzeum Historii Katowic, które miało zapełnić istniejącą lukę na mapie kulturalnej miasta.
Restytucja Muzeum miała miejsce w grudniu 1984 roku. Na tymczasową siedzibę wybrano budynek dawnego hotelu „Grand Hotelu” z przełomu XIX i XX wieku, przy al. Wojciecha Korfantego (dawniej al. Armii Czerwonej 3). Pracowano początkowo w jednym pokoju na III piętrze. Kilka lat trwała adaptacja poszczególnych pomieszczeń – ostatnie sale ekspozycyjne otwarto w 1992 roku. Plany budowy nowego gmachu Muzeum Śląskiego po licznych perturbacjach skoncentrowały się obecnie na terenie dawnej kopalni węgla kamiennego „Katowice”Od 2004 roku trwały prace nad nową koncepcją funkcjonalną Muzeum Śląskiego. Dwa lata później ogłoszono konkurs na projekt nowego gmachu, w wyniku czego zwycięska firma Riegler Riewe Architekten z Grazu 8 lutego 2007r. podpisała z Muzeum Śląskim umowę na realizację tego projektu. Wartość całego projektu wynosi ponad 324 mln zł, a dofinansowanie projektu ze środków unijnych stanowi 85% kosztów.
W ciągu ostatnich 20 lat w Muzeum Śląskim w Katowicach zgromadzono ponad 75 tys. eksponatów. Najcenniejsza kolekcja to odzyskana z Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu Galeria Malarstwa Polskiego (233 obrazy) z przełomu XIX i XX wieku (większość przedwojennych kolekcji katowickich znajduje się nadal w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu). Poszczególne działy merytoryczne (archeologii, etnografii, historii, naukowo – oświatowy, sztuki oraz sztuki nieprofesjonalnej) także oddział Muzeum Śląskiego – Centrum Scenografii Polskiej, przygotowują rocznie nawet do 30 wystaw. Łącznie, w ciągu ostatnich 20 lat, zorganizowano ponad 500 ekspozycji z czego nagrodzono 27.
Rok 2004 był dla Muzeum Śląskiego datą szczególną. Instytucja obchodziła Jubileusz 80-lecia początków, 75. lecia powołania przez Sejm Śląski oraz 20. lecia restytucji. Uroczystość jubileuszowa miała miejsce 29 listopada. W 2004 roku Muzeum Śląskie zostało wyróżnione Złotą Odznaką Honorową za Zasługi dla województwa śląskiego. Uroczystość wręczenia nagród odbyła się 14 grudnia w Operze Śląskiej w Bytomiu. To samo wyróżnienie przyznano również byłemu dyrektorowi Muzeum Śląskiego drowi Lechowi Szarańcowi.
Budowa nowego gmachu Muzeum Śląskiego jest jedną z priorytetowych spraw województwa śląskiego. Już w dwa lata po restytucji muzeum, w 1986 roku, ogłoszono i rozstrzygnięto ogólnopolski konkurs realizacyjny SARP na budynek nowego gmachu. Laureatem konkursu został warszawski architekt Jan Fiszer, który przygotował odpowiedni projekt. Inwestycja została jednak na kilka lat wstrzymana z braku funduszy.
Pod koniec 1999 roku powołano Komitet Budowy Nowego Gmachu Muzeum Śląskiego, który wkrótce potem zatwierdził zaktualizowany, tzn. pomniejszony o 30%, projekt Jana Fiszera. Plan zyskał uznanie środowisk twórczych i naukowych. W październiku 2002 roku Muzeum Śląskie w Katowicach otrzymało od miasta Katowice darowiznę w postaci działki o powierzchni 5,5 ha zlokalizowanej w rejonie ulic Wita Stwosza, Ceglanej, Generała Tadeusza Kościuszki, alei Górnośląskiej, pod budowę nowego gmachu.
Jednak pod koniec 2003 roku pojawił się pomysł, aby nowy gmach muzeum powstał na terenach byłej kopalni „Katowice”. Pomysł jest o tyle ciekawy, iż zakłada adaptację części zabytkowych po kopalnianych budynków, jak również fakt, iż kopalnia jest zlokalizowana w centrum Katowic.
15 czerwca 2007 został zakończony konkurs architektoniczny na budowę nowego gmachu Muzeum Śląskiego. I nagrodę w wysokości 100 tys. zł zdobył: Riegler Riewe Architekten z Grazu w Austrii. Zwycięski projekt przewiduje umieszczenie wszystkich kondygnacji głównego budynku pod ziemią. Nad powierzchnią zobaczymy jedynie szklane wieże doświetlające podziemne ekspozycje. Dzięki takiemu rozwiązaniu zabytkowe budynki dawnej kopalni, mimo iż położone w głębi terenu, nie zostaną zasłonięte nowym gmachem. Projekt przewiduje również adaptację wieży wyciągowej szybu „Warszawa” na wieżą widokową oraz adaptację dwóch zabytkowych budynków pokopalnianych na funkcję restauracyjną oraz wystawienniczą. Rok 2008 i 2009 obejmował prace projektowe przy nowym gmachu, jak również infrastrukturze niezbędnej do wybudowania i funkcjonowania obiektu. W 2010 roku ogłoszono przetarg oraz wybrano Generalnego Wykonawcę robót budowlanych. Zostało nim polsko-hiszpańskie konsorcjum firm Budimex SA z Warszawy i Ferrovial Agroman SA z Madrytu. Rozpoczęcie budowy nowej siedziby Muzeum miało miejsce w lipcu 2011 roku, a zakończenie planowane jest 20 miesięcy później. Po dokonaniu niezbędnych odbiorów, uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie obiektu, wyposażeniu i przygotowaniu wystaw, otwarcie nowego Muzeum Śląskiego planowane jest pod koniec 2013 roku. Cały projekt realizowany jest z udziałem środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013. Wartość projektu wynosi ponad 324 mln zł, a dofinansowanie projektu ze środków unijnych stanowi 85% kosztów kwalifikowanych, pozostała część to wkład własny Województwa Śląskiego. Projekt uzyskał również dofinansowanie wkładu własnego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Promesa w wysokości 2,3 mln zł.
Wystawy zaprezentowane na wszystkich kondygnacjach w głównym budynku w całości znajdą się pod ziemią. Ponad 6 tysięcy m² powierzchni wystawienniczej umożliwi w pełni zaprezentowanie zbiorów, które czekają na tę chwilę w magazynach muzealnych. Na gości Nowego Muzeum Śląskiego będzie czekać w sumie aż sześć wystaw stałych, w tym nowoczesna, w pełni multimedialna ekspozycja dotycząca historii Górnego Śląska oraz szeroko zaprezentowana kolekcja zbiorów Centrum Scenografii Polskiej.
Kalendarium wydarzeń:
Muzeum Śląskie w Katowicach poza swoją działalnością statutową, mającą na celu ochronę i propagowanie dziedzictwa kulturowego, prowadzi działania o charakterze komercyjnym. środki uzyskane z tej działalności pomagają wesprzeć budżet instytucji, a tym samym pozwalają utrzymać na odpowiednim poziomie jej działalność wystawienniczą, wydawniczą, naukową i edukacyjną (zgodnie z artykułem 9 Ustawy o muzeach z dn. 21 listopada 1996 r. – Шаблон:Dziennik Ustaw). W ofercie muzeum znajdują się usługi heraldyczne (rekonstrukcja herbów miast i herbów rodowych na podst. danych historycznych), konserwatorskie, konsultacje historyczne i szeroka gama wydawnictw i upominków związanych z regionem i działalnością muzeum po możliwość wynajmu sal na szkolenia.
Dział sprawuje pieczę nad kolekcją dzieł malarstwa polskiego, która jest jedną z bardziej, pod względem specyfiki zbiorów, rozbudowanych kolekcji muzeum. Oprócz obejmującego ponad 2 tys. obiektów zbioru grafiki polskiej i europejskiej, do którego należą pojedyncze ryciny grafików takiej miary, jak Albrecht Dürer, Rembrandt Haermensz van Rijn czy Giovanni Battista Piranesi, Dział zajmuje się także poszerzaniem licznego zbioru plakatów filmowych, teatralnych i okolicznościowych, autorstwa czołowych polskich reprezentantów tej dziedziny sztuki, takich jak Franciszek Starowieyski, Waldemar Świerzy, Henryk Tomaszewski, Eryk Lipiński, Jan Młodożeniec.
Dział zajmuje się badaniem niezawodowych środowisk twórczych, których celem jest animacja amatorskiego ruchu plastycznego oraz przybliżenie ciekawych i oryginalnych współcześnie tworzących artystów. Ma to szczególne znaczenie w przypadku zjawiska tak charakterystycznego i wyjątkowego na skalę światową, jak amatorski ruch plastyczny na Górnym Śląsku. Kolekcja muzealna ilustruje oryginalność i specyfikę sztuki nieprofesjonalnej na Śląsku, przede wszystkim w szerokim kontekście kulturowym i tożsamościowym, ale także z punktu widzenia estetycznego i artystycznego. Zbiory nie ograniczają się jednak wyłącznie do twórców śląskich – zawierają również prace ciekawych artystów z innych regionów Polski, na przykład Stanisława Zagajewskiego, Eugeniusz Brożka, Franciszka Adamika czy Włodzimierza Czerwa. Prace twórców prezentowane są w „Galerii Sztuki Pogranicza”.
W zbiorach Działu znajduje się kolekcja licząca ponad 35 000 zdjęć (datowanych począwszy od połowy XIX wieku, w tym najstarsze dagerotypy, do czasów współczesnych), z czego blisko 12 500 to fotografie archiwalne: zdjęcia pozytywowe (8500) oraz negatywy szklane i celuloidowe (4000). Obecnie całość tworzy fototekę związaną nie tylko ze Śląskiem, jednak przede wszystkim skupia się na skomplikowanych losach rodzin śląskich, ich wielokulturowości wynikłej zarówno z historycznych przemian, jak i związanych z nimi migracji. Ukazuje rozwój i historyczne znaczenie Śląska w skali dziejów Europy, jego wartość gospodarczą, a także degradację środowiska naturalnego. Zasób dzieli się na kilka kolekcji tematycznych. Są wśród nich zdjęcia dokumentujące wydarzenia obyczajowe, społeczne i historyczne, począwszy od I wojny światowej, poprzez powstania i plebiscyt na Górnym Śląsku, do przemian ustrojowych w Polsce w latach 80. XX wieku, ukazuje przemiany cywilizacyjne i kulturowe ludności zamieszkującej nasz region, fotografie etnograficzne oraz architektoniczno-urbanistyczne. Ciekawy zespół tworzą fotografie portretowe, najstarsze datowane na ok. 1850 rok przedstawiające ludzi z różnych terenów dawnej Polski, fotografowanych w najstarszych zakładach fotograficznych działających na naszych ziemiach.
Dział zajmuje się dokumentacją kultury ludowej, plebejskiej i mieszczańskiej Górnego Śląska oraz terenów sąsiednich. Jego zbiory liczą ponad 7 tysięcy obiektów. Zdecydowana większość zabytków pochodzi z okresu od połowy XIX do II połowy XX wieku. Najstarsze eksponaty to XVII. wieczny obraz olejny na płótnie Matka Boska Różańcowa, srebrne spinki oraz guzy jabłonkowskie datowane na przełom XVII i XVIII wieku, haftowana chusta opolska, formy piernikarskie oraz malowane szafy śląskie pochodzące z XVIII wieku. W zbiorach Działu Etnografii znajdują się m.in.: stroje ludowe, jubilerskie wyroby cieszyńskie (ponad 400 obiektów), kostiumy, maski i rekwizyty obrzędowe, wyroby rękodzieła huculskiego, meble, sprzęty i narzędzia gospodarstwa domowego, przedmioty zdobnictwa wnętrz oraz różnego rodzaju pamiątki, przedmioty ilustrujące kulturę miejską, dewocjonalia, zabawki. Poza wymienionymi kolekcjami w zbiorach Działu Etnografii znajduje się wiele innych przedmiotów ilustrujących życie społeczne, duchowe i materialne mieszkańców Górnego Śląska oraz terenów sąsiednich.
Dział zgromadził zróżnicowaną tematycznie kolekcję ponad 6 tysięcy obiektów. Najstarsze eksponaty pochodzą z XVII wieku. Są to dokumenty pergaminowe, spisane w języku niemieckim i łacińskim, z przywieszonymi doń pieczęciami woskowymi.
Zbiory działu można podzielić nas kolekcje:
Dział Archeologii restytuowanego Muzeum Śląskiego w Katowicach historycznie i programowo nawiązuje do Działu Prahistorii w przedwojennym Muzeum Śląskim, którego zadaniem było zbieranie zabytków obrazujących pradzieje Śląska w granicach ówczesnego województwa śląskiego i pokazanie ich na tle pozostałych ziem polskich. Oprócz licznych prac wykopaliskowych pracownicy działu prowadzą nadzory archeologiczne przy inwestycjach, koordynują badania archeologiczne wyprzedzające budowę autostrad w województwie śląskim oraz przyjmują materiały przekazywane decyzją administracyjną przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach. W ramach działu zostały powołane dwie pracownie specjalistyczne: Archeozoologiczna i Archeobotaniczna. W Dziale Archeologii zgromadzono ponad 40 000 muzealiów z ponad 60 stanowisk, w większości z terenów województwa śląskiego i dawnego województwa katowickiego. Wśród nich znajdują się materiały z badań wykopaliskowych prowadzonych przez pracowników działu na osadzie kultury lendzielskiej i kultury pucharów lejkowatych.
Od momentu restytucji w 1984 roku Muzeum Śląskie w Katowicach prowadzi bardzo różnorodną działalność edukacyjną. W jej zakres wchodzą liczne zajęcia ukierunkowane na edukację przez sztukę, realizowane w formie lekcji i warsztatów dla dzieci i młodzieży oraz wykładów dla odbiorców dorosłych. Dział Oświatowy prowadzi też edukację regionalną, obejmującą wszystkie grupy wiekowe. Punktem wyjścia działań edukacyjnych są nie tylko wystawy stałe i czasowe organizowane w muzeum, ale też misja propagowania szeroko rozumianego dziedzictwa kulturowego i historycznego. Prace związane z organizacją działań edukacyjnych obejmują współpracę ze szkołami, bibliotekami, stowarzyszeniami, komórkami obsługującymi placówki oświatowe oraz indywidualne konsultacje z nauczycielami.
Dział Oświatowy prowadzi też działania, których celem jest uczynienie z muzeum miejsca przyjaznego dla osób niepełnosprawnych, ze szczególnym uwzględnieniem niewidomych i niedowidzących. W muzeum odbywają się zajęcia dla dzieci z dysfunkcjami intelektualnymi, autyzmem, wykluczonych społecznie. Ważna jest stała współpraca ze szkołami specjalnymi, świetlicami środowiskowymi oraz bieżące konsultacje z organizacjami działającymi na rzecz środowisk wykluczonych.
Praca Działu Oświatowego zyskała uznanie jury Konkursu Marszałka Województwa Śląskiego za Wydarzenie Muzealne Roku 2010 zdobywając nagrody w kategorii dokonań z zakresu inicjatyw edukacyjnych i popularyzacji dziedzictwa kulturowego:
Oferta wydawnicza Muzeum Śląskiego obejmuje różne publikacje, nie tylko związane z podstawową działalnością muzealną. Oprócz katalogów wystaw Muzeum wydaje książki naukowe i popularnonaukowe z dziedziny historii i teorii sztuki, kulturoznawstwa, archeologii, etnografii, historii i kultury Śląska, sztuki nieprofesjonalnej, architektury, literatury i inne. Jednym z ważniejszych zadań jest także publikowanie katalogów prezentujących własne kolekcje. Wydawnictwa Muzeum Śląskiego można nabyć w sklepie internetowym oraz w Magazynie Kulturalnym, księgarni Muzeum Śląskiego.
Centrum zajmuje się przestrzenią teatru w jej niezliczonych kontekstach społecznych, kulturowych i formalnych – działa na pograniczu teatru, filmu, architektury, szeroko pojętych sztuk plastycznych i widowiskowych. Głównym jego celem jest zachowanie oraz popularyzacja dorobku scenograficznego w formie projektów, zdjęć, makiet, kostiumów, materiałów audio i wideo. Instytucja nie zapomina też o realizacjach współczesnych w kontekście upływającego czasu, uczestniczy również w krajowych i międzynarodowych projektach edukacyjnych, artystycznych i badawczych, wykraczających poza działalność wystawienniczą.
Od niedawna zbiory muzeum można oglądać bez wychodzenia z domu: Kufel ze sceną myśliwską, Anioł grający czy Matka Boska Anielska – te oraz kilka innych obiektów można zobaczyć w Internecie nie tylko na zdjęciu, lecz także w wersji trójwymiarowej. Muzeum Śląskie od 17 czerwca 2011 wzbogaca swoją wirtualną galerię o obiekty zaprezentowane w wersji 3d. Prezentowane obiekty można nie tylko obracać, ale także przybliżać, aby zobaczyć najdrobniejsze detale. Interaktywne prezentacje wykonano z użyciem technologii fotografii 360 stopni ORBITVU, dzięki której z sekwencji zdjęć powstaje animacja o bardzo dużej dokładności i precyzji odwzorowania detali.
Pierwszymi prezentacjami 3d są m.in. figura Chrystusa Zmartwychwstałego z początku XVI wieku, rzeźba Jędrzeja Wawro Matka Boska Anielska oraz figurka kobiety w stylu art deco z wytwórni „Giesche”.
Galeria Malarstwa Polskiego to stała galeria obrazów Muzeum Śląskiego eksponowana w Katowicach. Galeria Malarstwa Polskiego pochodzi ze zbiorów przedwojennego Muzeum Śląskiego w Katowicach. Jest to wspaniała kolekcja malarstwa polskiego obejmująca obrazy z lat 1800-1939, zajmująca jedno z czołowych miejsc w kraju, prezentuje bowiem najwybitniejszych polskich malarzy tego okresu, jak również najważniejsze zjawiska i kierunki w sztuce polskiej, poczynając od romantyzm poprzez realizmu , impresjonizm, symbolizm, secesję aż do malarstwa okresu międzywojennego.
Większość obrazów eksponowanych w Galerii zaliczyć można do najwybitniejszych osiągnięć w historii sztuki polskiej. Wymienić tu można takie dzieła jak: Błękitny chłopiec i Amazonka Piotra Michałowskiego, portrety Henryka Rodakowskiego i Jana Matejki, obrazy Józefa Chełmońskiego, malarstwo braci Gierymskich, a szczególnie słynną Pomarańczarkę Aleksandra Gierymskiego, Sulamitkę Maurycego Gottlieba, Lato Aleksandra Kotsisa, obrazy przedstawicieli Młodej Polski – Stanisława Wyspiańskiego i Józefa Mehoffera, polskich impresjonistów – Józefa Pankiewicza, Władysława Podkowińskiego, Leona Wyczółkowskiego i piękny zbiór pejzaży Jana Stanisławskiego, wreszcie portrety wybitnej polskiej malarki Olgi Boznańskiej, a także obrazy malarzy tworzących w okresie międzywojennym, takich jak Tadeusz Makowski, Roman Kramsztyk czy Stanisław Ignacy Witkiewicz.
Powstała w 1985 roku, rok po restytucji muzeum. Jest biblioteką fachową, umożliwiającą wszystkim prezencyjne korzystanie ze zbiorów. Dysponuje elektronicznym katalogiem udostępnionym przez stronę www Muzeum Śląskiego. Bogaty księgozbiór obejmuje pozycje ze sztuki, etnografii, archeologii i historii, ze szczególnym uwzględnieniem publikacji związanych z kulturą i historią regionu Śląsko-Dąbrowskiego (Silesiana). Posiada ciekawy zbiór wydawnictw zwartych i ciągłych wydanych przed 1950 rokiem, zgromadzonych w Dziale Zbiorów Dawnych, a także przekazany w darze księgozbiór Mieczysław Gładysza, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, wybitnego etnografa i kolekcjonera, muzeologa, badacza kultury ludowej Śląska.
Księgozbiór biblioteki jest systematycznie powiększany o nowości wydawnicze, dary przekazywane zarówno przez osoby prywatne, jak i instytucje oraz publikacje pozyskane w ramach współpracy międzybibliotecznej. Biblioteka prowadzi szeroko zakrojoną wymianę wydawnictw własnych z wieloma instytucjami kulturalnymi i naukowymi (ma ponad 250 kontrahentów krajowych i 50 zagranicznych) oraz należy do grona instytucji współtworzących Śląską Bibliotekę Cyfrową jako pierwszy reprezentant muzeów na terenie Śląska. Zdigitalizowane zbiory są umieszczane na stronie Śląskiej Biblioteki Cyfrowej w formie kolekcji tematycznych.