Pałac Dolmabahçe (tur. Dolmabahçe Sarayı) – pałac w Stambule, w Turcji, położony po europejskiej stronie cieśniny Bosfor. Służył jako centrum administracyjne Imperium osmańskiego od 1853 do 1922 roku, z przerwą w latach 1889-1909.
Pałac ten był pierwszym pałacem w Stambule zbudowanym w stylu
europejskim przez sułtana Abdulmecida I pomiędzy 1842 a 1853
rokiem. Architektem był Ormianin Karabet Balyan. Pałac kosztował
równowartość 35 ton złota. W jego wnętrzu znajduje się kryształowy
żyrandol o 750 lampach, ważący 4,5 tony, będący darem od królowej
Wiktorii. W pałacu znajduje się również największa kolekcja
bakaratowych żyrandoli na świecie, z tego szkła wykonano także
jedne z poręczy schodów. W 1887 roku gościł tu cesarz Wilhelm II
podczas wizyty w Stambule. Podczas
prac renowacyjnych w 1910 pałac wyposażono w centralne ogrzewanie.
Po powstaniu Republiki Tureckiej
oddano go do dyspozycji Atatürka, który zatrzymywał się tu podczas
letnich wizyt w mieście.
Budynek ma powierzchnię 45 000 m², posiada 285 pokoi, 46
korytarzy, 6 łaźni, 68 toalet i 1427 okien. Pałac miał z założenia
sprawiać wrażenie na zagranicznych gościach, dlatego wzorowano go
na Luwrze i Pałacu
Buckingham. Marmur użyty przy budowie pałacu pochodzi z
wyspy Marmara,
alabaster z Egiptu, porfir z
Pergamonu. Wnętrza pałacu pokrywają obrazy włoskich i francuskich
mistrzów, sławnego rosyjskiego malarza Ajwazowskiego. Meble
sprowadzono z Paryża, porcelanę z
Sèvres, wyroby
jedwabne z Hereke i Lyonu. Z Hereke pochodzą
ręcznie tkane dywany: 131 dużych i 99 małych. Ich łączna
powierzchnia to 4 500 m². Od lądu i morza prowadzi do pałacu
12 bram. Obecnie jako brama jest używana Brama Skarbu, przy której
znajduje się Wieża Zegarowa Dolmabahçe.
Projekty dekoracji i mebli są dziełem dekoratora wnętrz Sechana,
autora wyposażenia Opery Paryskiej
Dla zwiedzających udostępnione są dwie części pałacu:
Selamlık (część oficjalna) oraz Harem (część
przynależna kobietom). Zwiedzanie obu części trwa dwie godziny.
Selamlık
Selamlık był miejscem, gdzie odbywały się oficjalne spotkania
sułtana.
-
Wrota Mabeyn-i Hümayun oraz Medhal, czyli
hol wejściowy. Jest to główne wejście do pałacu. Pieczęcie sułtana
Abdülmecida I zdobią stoły, wazy oraz drzwi. Holl jest bogato
zdobiony, by ukazać przybywającym potęgę imperium: kryształowe
żyrandoly, oraz porcelanowy kominek. Jego zdobienia zostały
wykonane przez angielskiego artystę Rogersa. Hol kończy się
kryształowymi schodami.
-
Kryształowe schody. Ich nazwa pochodzi od kryształowych
elementów balustrad schodów.
-
Hol Ambasadorów (Süfera). Był miejscem, gdzie
ambasadorowie przybywających z listami do sułtana oczekiwali na
przyjęcie u niego. Sufit jest dekorowany złotem, znajdują się tu
wielki kryształowe żyrandole i świeczniki. Podobnie jak w Holu
Wejściowym rzeźbienia kominka są dziełem angielskiego artysty
Rogersa.
-
Pokój przyjęć ambasadorów. Ambasadorowie byli tu
przyjmowani przez sułtana i przedstawiali mu listy. Sufit jest
wyłożony złotem, ściany ozdobione wielokolorowym grawerunkiem
przypominającym materiał. Dominującym kolorem jet czerwony, dlatego
pokój ten jest zwany również Czerwonym Pokojem. Znajduje się tutaj
kryształowy kominek, z czerwoną dekoracją.
-
Hol Zülvecheyn. Jest połączeniem pomiędzy prywatnymi
apartamentami a częścią oficjalną pałacu. Służył również podczas
religijnych ceremonii, ślubów. Jest to jedyne miejsce w Selamlık,
gdzie mogły przebywać kobiety z Haremu.
-
Biblioteka. Znajduje się obok Holu Zülvecheyn.
Księgozbiór tworzą książki zebrane przez sułtana Abdülmecida,
znacznie wzbogacona w czasach Atatürka i prezydenta Inönü.
-
Hamam- łaźnia. Sufity łaźni są zdobione malowidłami w
stylu barokowym. Wyłożona jest alabastrem z Egiptu.
-
Sala z Panoramą. Ma kształt litery 'T', złocone stiukowe
sufity i parkiety tworzące kształty gwiazd. Po jednej stronie z
okien rozpościera się widok na Bosfor, z drugiej widać
lasy.
-
Sala Ceremonii (Muayede). Ponad środkową jej
częścią wznosi się kopuła wysoka na 36 m, powieszono w niej
żyrandol- prezent od królowej Wiktorii. W komnacie zastosowano
system ogrzewania podłogowego. Na posadzce leży dywan z Hereke.
Jest to drugi co do wielkości dywan w Turcji i mierzy
124 m².
Harem
Harem był miejscem, gdzie mieszkała królowa matka, sułtan oraz
żony sułtana. Składa się z dwóch części: jedna wychodzi na morze,
druga na ogrody. Harem jest połączony z Selamlık poprzez Salę
Ceremonii. Pokoje haremu są ułożone w jednej linii, oddzielone
sofami, czyli długimi pokojami przypominającymi hole.
Istnieje mało źródeł dotyczących haremu, ponieważ były to prywatne
pokoje sułtana. Część zamieszkiwana przez matkę sułtana i samego
sułtana zwana była Harem-i Hümayun, natomiast sekcja
zamiesziwana przez żony: Daire-i Hümayun. Apartament głównej
żony jest najbardziej prestiżowym apartamentem, jednak jego wystrój
jest o wiele uboższy niż apartamenty sułtana i matki sułtana. Na
parterze powtórzony jest rozkład z piętra. Parter zamiesziwali
służący, konkubiny i dzieci sułtana, służył również do ogólnego
użytku.
-
Korytarze są poprzedzielane ciężkimi metalowymi i
drewnianymi drzwiami. Łączą część Selamlık z Haremem. Część
korytarzy znajdująca się w Selamlık była strzeżona. Na ścianach
znajdują się cenne obrazy.
-
Czerwony Pokój. Sala audiencyjna, w której przyjmowano
zagraniczne poselstwa. Dookoła znajdują się poczekalnie. Pokój
został zaprojektowany przez francuskiego artystę Sechana. Sufit
został zaprojektowany w kształt kopuły. Przy wejściu do sali stoją
świeczniki z kości słoniowej wyprodukowane w Londynie. Niedźwiedzie
skóry są podarunkiem od cara Rosji Mikołaja II.
-
Różowy Hol i apartament wokół niego należał do matki
sułtana. W części od Bosforu i od lasu znajdują się po dwa pokoje,
pośrodku sofa oraz łazienka. Apartement ten nie był często używany,
ponieważ poza matką samego sułtana Abdülaziza, żadna z matek nie
doczekała się wstąpienia swojego syna na tron. W związku z tym,
apartament ten był dołączany do części sułtana, która do niego
przylega. Również Atatürk używał tego apartamentu i tu zmarł w
1938.
-
Niebieski Hol i apartament wokół niego był zajmowany
przez sułtana. Ma podobny rozkład co apartament matki sułtana.
Znajduje się tutaj Czerwony Pokój- pokój audiencyjny sułtana (w
czasie wycieczek pokazywany jest wraz ze zwiedzaniem
Selamlık).
-
Sypialnia nr 110. Obecnie jest to sypialnia, w czasach
Imperium Osmańskiego był to pokój łączący apartamenty sułtana z
apartamentami pierwszej żony. Umieszczano tu faworyty sułtańskie
oraz gości haremu. W czasach republiki umieszczano tutaj
prezydentów obcych państw.
-
Hol nr 122. Jest jednym z najważniejszych spośród trzech
holi- sofa. Hol ten łączy apartament pierwszej żony z apartamentami
matki sułtana oraz apartamentami żon.
Ogrody
-
Hasbahçe, znany również jako Mabeyn lub Ogród Selamlık
znajduje się pomiędzy Bramą Skarbu a wejściem do pałacu. Ogród ma
kwadratowy kształt, pośrodku znajduje się okrągła fontanna z
figurami łabędzi przeniesionymi z Pałacu Gwiazd. Fontannę obiegają
dwie ścieżki prowadzące do wejścia pałacu. W ogrodzie zasadzono
egzotyczne drzewa takie jak: Araukaria, Sosna koreańska, Magnolia,
palmy, cedry. Ogród ciągnie się również po drugiej stronie pałacu
aż do Bosforu, ogrodzony jest dekoracyjnymi płotami. Od strony
Bosforu znajdują się również dwie fontanny na kwietnikach po dwóch
stronach Morskiej Bramy Imperialnej.
-
Ogród "Ptaszarnia". Graniczy z jednej strony z Hasbahçe,
a z drugiej strony z Ogrodem Haremu. Ze względu na dużą liczbę
drzew jest on cienisty. Znajduje się tu Szklany Kiosk. Ogród ma
charakter typowego ogrodu tureckiego z wolno posadzonymi kwiatami
wokół okrągłej fontanny. Przy murze oddzielającym ogród od ulicy
znajduje się ptaszarnia w stylu secesyjnym. Umieszczano tu
zwierzęta przywożone dla sułtana z różnych zakątków świata. Obecnie
mieszkają tu pawie, bażanty, papugi.
-
Ogród Haremu. Ma kształt litery 'L' i przylega do
Haremu. Znajduje się tu sekwoja. Fontanna w ogrodzie ma owalny
kształt, natomiast kwietniki formy geometryczne. Przy murze
oddzielającym ogród od ulicy umieszczono Skarbiec, obecnie znajduje
się tu Muzeum Zegarów.
Szklany
Kiosk
Z niego to sułtan przyglądał się oficjalnym paradom
przechodzącym ulicą. Kiosk jest bardzo bogato zdobiony, w stylu
barokowym, składa się z dwóch holi i szklarni. Sufit jest
grawerowany w motywy roślinne, w rogach umieszczono figury orłów,
ptaków, lwów, tygrysów. W środkowej sekcji kiosku znajduje się
fontanna z kryształowym trzonem. Również kryształowe są żyrandole i
świeczniki, dodatkowo zdobione w figury zwierzęce w stylu
secesyjnym. Kiosk jest połączony z apartamentami sułtana
korytarzem.
Atatürk w Pałacu
Dolmabahçe
Mustafa Kemal Atatürk, założyciel i pierwszy prezydent
współczesnego państwa tureckiego mieszkał w tym pałacu i tu zmarł o
9:05 11 listopada 1938 w pokoju, który obecnie stanowi część muzeum
(wszystkie zegary w tym obiekcie zatrzymano by oddać hołd
ukochanemu wodzowi i ojcu narodu tureckiego). Po jego śmierci
gruntownie odrestaurowano zabudowania pałacowe, przejrzano i
uporządkowano kolekcje dzieł sztuki i odtąd pałac miał pełnić rolę
muzeum. Atatürk zajmował apartament w Haremie składający się z
pracowni, sypialni i łazienki. Były to pokoje nr 69, 71, wchodzi
się do nich z Niebieskiego Holu.
Zobacz
też
- Wieża Zegarowa Dolmabahçe
- Meczet Dolmabahçe
Linki
zewnętrzne
Oficjalna strona Pałacu
Dolmabahçe
Pałace w Turcji