Pagoda Kyaiktiyo (birm. ကျိုက်ထီးရိုး ဘုရား /tɕaiʔtʰíjó pʰəjá/; mon ကျာ်သိယဵု /tɕaiʔ sɔeʔ jɜ̀/; znana również jako Złota Skała) — pagoda w stanie Mon, w Mjanmie (Birmie); jedno z trzech najważniejszych (obok Pagody Szwedagon w Rangunie i Świątyni Buddy Mahamuni w Mandalaj) miejsc pielgrzymek birmańskich buddystów.
Ma 7,3 m wysokości i wznosi się na szczycie granitowego głazu, który jest pokryty płatkami złota.
W języku mon słowo ကျာ် znaczy pagoda, a słowo ယဵု oznacza nosić na głowie pustelnika. Słowo ဣသိ (w języku mon, pochodzi ze słowa ရိသိ z języka pali) oznacza pustelnik. Kyaik-htiyo oznacza pagoda na głowie pustelnika.
Pagoda Kyaiktiyo położona jest niedaleko miasta Kyaikto w stanie Mon, w północnej części prowincji Taninthayi, około 60 km na wschód od Pegu. Znajduje się na górze Kyakhtiyo, jednym z wierzchołków grzbietu Paung-laung wchodzącego w skład gór Kelasa. Grzbiet ten zbudowany jest z porośniętych dżunglą granitowych skał.
Najbliższą miejscowością jest położona u stóp góry Kyaiktiyo wieś Kinpun. Szczyt góry znajduje się na wysokości 1100 metrów nad poziomem morza. Z Kinpun prowadzą na szczyt dwie trasy: tradycyjna droga pieszych pielgrzymów licząca około 11 km oraz nowa, jednopasmowa utwardzona droga umożliwiająca ruch niewielkich ciężarówek. Pielgrzymi i turyści dowożeni są jedynie do znajdującego się na przełęczy u stóp góry terminala autobusowego. Dalsza, około godzinna wspinaczka odbywa się pieszo lub w wynajętych lektykach.
Standardowa wersja legendy, jaka zaczęła krystalizować się na przełomie XIX i XX w., opublikowana została w 1997 r. przez zarządców pagody. Według niej Budda miał odwiedzić króla Thatôn i przy tej okazji podarować po dwa swoje włosy obecnym tam trzem eremitom mieszkających na trzech różnych szczytach pobliskich gór. Pustelnicy ci, to najstarszy z nich Tissa, mieszkający na Kyaiktiyo, jego brat Siha, zamieszkujący górę Zingyaik oraz Tila, z góry Kelasa. Tissa ukrył otrzymane relikwie w węźle swoich włosów, pod wysoką czapką; Siha umieścił jeden z włosów w stupie na górze Zingyaik, a drugi na górze Zwegabin, na południowy wschód od Ba-an; Tila umieścił jeden z włosów w stupie na górze Kelasa, a drugi zatrzymał przy sobie - po jego śmierci włos ten przejął Tissa.
Gdy życie Tissy dobiegało kresu, jego przybrany syn, król Thatôn, wraz z królem natów Thagyaminem przekonywali go, aby oddał trzy posiadane włosy, by mogły zostać umieszczone w pagodzie i stać się dostępnym dla wszystkich obiektem czci. Pustelnik zgodził się, ale zażądał od Thagyamina by ten umieścił relikwie w kamiennym relikwiarzu mającym kształt głowy eremity. Król natów spełnił to żądanie ściągając na szczyt góry odpowiednio ukształtowany granitowy głaz i drążąc w nim za pomocą swojego magicznego sztyletu schowek na trzy święte włosy. Wówczas Tissa umarł z oczami zwróconymi na Złotą Skałę.
Istnieje wiele odmian tej legendy różniących się, jeśli chodzi o liczbę pustelników i ich imiona, nazwy miejscowości i gór, pokrewieństwo i rolę wymienianych w nich osób, liczbę świętych włosów i.t.d.. Pochodząca z XV w. najwcześniejsza, źródłowa legenda nie wymienia żadnych imion eremitów ani nie wspomina o Kyakhtiyo. W niektórych z tych opowieści znajdują odbicie etniczne i religijne napięcia między Birmańczykami, a Karenami.
Wielu wiernych pielgrzymujących do Kyaikhtiyo jest przekonanych, że skała nie spoczywa na szczycie góry, ale nieznacznie się nad nim unosi. Ma to rzekomo pozwalać na swobodne przeciągnięcie włosa pomiędzy skałą a górą. Według innych legend, skała była zawieszona w powietrzu aż do bliskich współczesności czasów upadku obyczajów i moralności, kiedy to opadła. Ma też ona być utrzymywana na krawędzi skały przez jeden z przechowywanych w niej włosów.
Najstarsze zapisy historyczne dotyczące pagody Kyaikhtiyo znalazły się w spisanej przez U Kalę około roku 1724 kronice Maha Yazawin. Najwcześniejsza wymieniona w niej data związana z Pagodą, to rok 1555, kiedy otrzymała ona donację. Wśród wzmianek dotyczących króla Pye Mina (pan. 1661-1672) jedna wspomina, iż podarował on iglicę (makuta) pagodzie Kyaikhtiyo. Wynika z tego, że w tym okresie na szczycie skały musiała już znajdować się jakaś budowla. Do popularyzacji Kyaikhtiyo jako miejsca kultu przyczynił się żyjący na tej górze w latach 20. XIX w. mnich Thwarn-phyu Sayadaw. Miał on m. in. odkryć na pobliskiej stromej górze miejsce spoczynku dwóch znaczących dla kultury birmańskiej buddyjskich misjonarzy Sony i Uttary. Dalszy wzrost znaczenia Kyaikhtiyo można zaobserwować w latach 70. i 80. XIX w. czego wyrazem jest pojawienie się przedstawienia Złotej Skały na jednym z fresków Świątyni Mahamuni w odległym Mandalaj. Z lat 90. pochodzą pierwsze fotografie. Połączenie w roku 1886 Górnej i Dolnej Birmy w jedną brytyjską kolonię oraz wybudowanie w roku 1907 linii kolejowej Pegu-Martaban (ze stacją w Kyaikto) ułatwiło napływ pielgrzymów i spowodowało tym samym dalszy wzrost znaczenia Kyaiktiyo.
Granitowy głaz, na którym wznosi się pagoda ma 8,15 m wysokości, a jego obwód wynosi 25,6 m. Szacunkowy ciężar głazu to około 600 ton. Pokryty jest on płatkami złota naklejanymi przez pielgrzymów w charakterze dobrego uczynku. Wstęp na platformę z głazem mają wyłącznie mężczyźni i tylko oni naklejają złote listki. Pielgrzymujące kobiety muszą prosić o przysługę męskich członków rodziny lub dyżurujących przy głazie wolontariuszy. Głaz spoczywa na płaskiej, lekko pochyłej, powierzchni większej granitowej skały. Powierzchnia styku między kamieniem a dźwigającą go platformą jest bardzo mała. Na szczycie głazu wzniesiono kamienną stupę wys. ok. 7,3 m. Także ona została pozłocona. Poniżej i wokół kamienia ze stupą znajdują się tarasy, na których przebywają pielgrzymi. Oprócz tarasów w skład kompleksu świątynnego wchodzi klasztor, dormitoria dla pielgrzymów oraz kaplice poświęcone natom. Wejście na teren kompleksu stanowi brama w kształcie łuku ze strzegącymi jej posągami lwów (chinthe).
Od ponad wieku Kyaiktiyo jest celem pielgrzymek buddystów z całej Mjanmy. Okres pielgrzymkowy przypada na miesiące od października do marca, z kulminacją w dniu Pełni Księżyca miesiąca Tabaung (przypadającym na marzec).
