Titicaca (hiszp. Lago Titicaca) Шаблон:Koordynaty – drugie pod względem wielkości jezioro w Ameryce Południowej, położone w północnej części zagłębienia Altiplano, pomiędzy wschodnimi i zachodnimi pasmami Andów (obszar Andów Środkowych) na terenie Peru i Boliwii. Jest to najwyżej położone jezioro żeglowne dla dużych statków i zarazem największe jezioro wysokogórskie na Ziemi.
Jezioro Titicaca znajduje się na wysokości 3821 m n.p.m., a jego przeciętna głębokość wynosi od 140 do 180 m (maksymalna 304). Jest ono długie na ponad 230 km i szerokie na 97 km. Powierzchnia jeziora wynosi 8300 km². Jezioro składa się z dwóch części (Lago Huinaymarca i Lago Chucuito) połączonych cieśniną Tiquina.
Poziom wody jeziora zmienia się okresowo nawet o pięć metrów. Jezioro to było w przeszłości większe na co wskazują ślady dawnej linii brzegowej. Titicaca jest pozostałością dawnego, śródlądowego morza nazwanego Lago Ballivian, które pokrywało niegdyś całe Altiplano. Niekorzystne procesy geologiczne i intensywne parowanie doprowadziły jednak do opadnięcia poziomu wód. Jezioro powstało najprawdopodobniej już w miocenie, jest to jezioro tektoniczne.
Do jeziora wpływa co najmniej 25 rzek (Suches, Ilave, Coata, Ramis, powierzchnia zlewiska wynosi 22 400 km²), a wypływa z niego jedna (Desaguadero, łączy ona Titicaca z bezodpływowym jeziorem Poopó). Niewielki przepływ wod w tych rzekach sprawia, iż jezioro jest w zasadzie bezodpływowe.
Na jeziorze Titicaca znajduje się kilka naturalnych wysp (Amantani, Taquile, Suriqui, Wyspa Słońca (Isla del Sol) oraz ponad 40 niewielkich sztucznych wysepek pływających (zwanych Uros), z których część jest zamieszkana przez Indian Uro i chętnie odwiedzana przez turystów.
Najchętniej odwiedzana przez turystów jest słynąca z zabytków z czasów inkaskich Wyspa Słońca - według legend Inków tutaj narodził się biały bóg Viracocha oraz pierwsi Inkowie: Manco Capac oraz jego siostra, a zarazem żona Mama Ocllo, a także samo Słońce czyli Inti. Wyspa ta jest wciąż miejscem świętym dla zamieszkujących Boliwię oraz Peru Indian Ajmara i Keczua. Wyspa Słońca ma 10 km długości i 5 km szerokości. Zamieszkana jest przez 2 tys Indian. Na terenie całej wyspy zachowały się pozostałości z okresu inkaskiego, z których najsłynniejsze to Pilko Kaina oraz kompleks Chincana, w skład którego wchodzi święta skała związana z inkaską legendą stworzenia. W Challapampa znajduje się muzeum przedmiotów znalezionych tu przez archeologów, z których część wykonano ze szczerego złota. Nieco mniejsza od Wyspy Słońca jest Wyspa Księżyca, gdzie znajduje się klasztor kapłanek słońca.
Mieszkańcy miast znajdujących się nad jeziorem Titicaca (największe z nich to Puno w Peru i Guaquí w Boliwii) utrzymują się przede wszystkim z rybołówstwa i turystyki. Na południowo-wschodnim brzegu jeziora (na terenie Boliwii) znajdują się pozostałości prekolumbijskich budowli, m.in. w Tiahuanaco, gdzie mieścił się główny ośrodek kultury o tej samej nazwie. Miejscowość Copacabana słynie z pielgrzymek do niewielkiej drewnianej figury Matki Boskiej Opiekunki Jeziora, który pojawił się w tamtejszym kościele w XVI w., a którego wykonanie przypisuje się potomkowi Inki. Posążek na czas mszy ustawiany jest przodem do wiernych, w pozostałym czasie zwraca się go w kierunku Jeziora, tak aby Matka Boska miała baczenie na wszystko co się na jeziorze dzieje.
W ostatnich latach wody jeziora są poważnie zagrożone poprzez ścieki komunalne z peruwiańskich miast Puno i Juliaca oraz z boliwijskiej Copacabany. Miasta te nie posiadają oczyszczalni ścieków. Zwłaszcza zanieczyszczona jest zatoka miasta Puno, pokryta grubą warstwą zielonej rzęsy. Dodatkowym zagrożeniem jest spływanie do jeziora wód z pól wraz z nawozami sztucznymi. Poprzez wprowadzenie pstrąga kanadyjskiego zaburzono równowagę ekosystemu, co doprowadziło do zubożenia mikro fauny i flory i wyginięcia prawie połowy gatunków i tak nielicznych ryb. Sytuację pogarsza fakt podzielenia jeziora pomiędzy Peru i Boliwię oraz nie najlepsze ostatnio stosunki polityczne pomiędzy tymi państwami, co utrudnia skoordynowane akcje ochrony wód jeziora. Nie bez znaczenia jest także ocieplenie klimatu, które może spowodować zwiększone parowanie wód jeziora i obniżenie jego poziomu.
