Zamek Vajdahunyad (węg. Vajdahunyad vára) to budowla znajdująca się w Budapeszcie, w Parku Miejskim (Városliget).
Położenie
Zamek znajduje się w XIV. dzielnicy Budapesztu, na
terenach Parku Miejskiego, na tzw. Wyspie Széchenyiego.
Historia
W 1896 z okazji 1000-lecia Węgier w stolicy
odbyła się wielka Wystawa Milenijna, usytuowana w Parku Miejskim.
Wzniesiono wówczas zespół budynków z nietrwałych materiałów
(głównie drewna), które były kopiami obiektów z terenu Wielkich
Węgier i miały reprezentować różne style w narodowej architekturze
węgierskiej. Wystawa tak spodobała się publiczności, że
prezentowane budynki w latach 1904 – 1908 zostały ponownie
wybudowane z trwałych materiałów. Projektantem całości (pod nazwą
Zespół Budynków Historycznych, węg. Történelmi
Épületcsoport) był architekt Ignác Alpár.
Budowla jest konglomeratem kopii budynków historycznych
(stylistycznie jest mieszaniną gotyku, renesansu i baroku.). Swą nazwę
wzięła od najbardziej charakterystycznej kopii zamku z
Vajdahunyad w
Siedmiogrodzie, obecnie na terenie Rumunii.
Zespoły
architektoniczne
Zespół
budynków w stylu romańskim
- Tzw. Kaplica z Ják – podstawą architektoniczną jest
kościół z Lébény k/Győr, zaś portal
jest kopią wejścia do kościoła w Ják.
- Krużganek – z kopiami filarów i kolumn z czasów dynastii
Arpadów
- Audytorium
-
Katownia – 37-metrowa wieża tortur nawiązująca
architektonicznie do zamków z Górnych Węgier (węg. Felvidék,
obecnie Słowacja)
- Płaska wieża (węg. Tompa-torony) – wieża od strony
stawu
- Kamienny most z lwami
-
Brama mostowa (lub strzelnicza) – szerokości 10,5
m – jej elementy wzorowane są na zamku biskupim z Diakováru w
Slawonii (obecnie na terenie Chorwacji)
-
Baszta z Segesváru
– po drugiej strony bramy; część pałacowa w stylu mieszanym
wzorowanym na architekturze z okresu Andegawenów
Zespół budynków w
stylu gotyckim
-
Wieża Nje Boisia – kopia wieży z zamku w
Vajdahunyadzie o tej
samej nazwie, która nadała budapeszteńskiemu zamkowi
charakterystyczny wygląd (i prawdopodobnie była przyczyną nadania
takiej a nie innej nazwy)
-
Loggie z Hunyadu – inspirowane dziedzińcem zamkowym w
Vajdahunyadzie
- Sala rycerska
- Kaplica rodu Zápolya – pomniejszona kopia kaplicy ze
Csütörtökhely, obecnie na terenie Słowacji
- Fasada katedry
- Dziedziniec z Hunyadu
- Kopia Wieży Apostołów z zamku w Segesvárze
Zespół
budynków w stylu renesansowo-barokowym
- Pałac w stylu baroku austriackiego z
wejściem wzorowanym na Bramie Karola z Gyulafehérváru
(obecnie w Rumunii)
-
Baszta Katarzyny – powiększona kopia Bramy Katarzyny z
Brassó (obecnie w
Rumunii) z balkonem
wzorowanym na ratuszu z Bártfa (obecnie na
terenie Słowacji) po
wschodniej stronie baszty
- Fasada od strony stawu w stylu renesansu niemieckiego z
ozdobnym sgraffito
- 50-metrowa Wieża Niemiecka z cebulowatym hełmem
-
Wieża Francuska – niska wieża od strony stawu
inspirowana wczesnym renesansem francuskim
Pomniki
- Pomnik Ignáca Alpára (projektanta zamku) autorstwa Ede Telcsa z
1931 (naprzeciwko głównego wejścia)
- Pomnik Sándora Károlyiego (polityka węgierskiego) autorstwa
Alajosa Stróbla (na Dziedzińcu z Hunyadu)
- Pomnik Anonymusa (nieznanego z imienia pierwszego kronikarza
węgierskiego, autora dzieła Gesta Hungarorum) autorstwa
Miklósa Ligetiego
- Popiersia w południowo-wschodniej alejce spacerowej – Lajosa
Mitterpachera (przyrodnika), Sámuela Tessedika (pedagoga
protestanckiego), Jánosa Nagyváthyego (agronoma) i Ferenca Pethe
(ekonomisty)
Ciekawostki
-
Kaplica z Ják jest konsekrowaną świątynią katolicką,
popularną jako miejsce ślubów.
- Krata Bramy Mostowej to imitacja – nie można jej
opuścić.
- Na Dziedzińcu z Hunyadu organizowane są koncerty
muzyczne
- W części renesansowo-barokowej zamku mieści się Węgierskie
Muzeum Rolnictwa.
- Pomnik Anonymusa to jeden z dziesięciu pomników, które cesarz
Franciszek Józef I podarował na początku XX w. narodowi
węgierskiemu
- Według miejskiej legendy dotknięcie pióra na pomniku Anonymusa
zapewnia natchnienie artystyczne.
- staw obok zamku Vajdahunyad wykorzystywany jest do sportów
wodnych, a zimą zamieniany w lodowisko.
Literatura
- Für Lajos, Szabó Loránd, 1988, Budapest, Vajdahunyadvár,
Budapeszt: Tájak, Korok, Múzeumok Egyesület.