Mauzoleum Lenina (ros. Мавзолей Ленина)- monumentalny grobowiec przy Placu Czerwonym w Moskwie, umiejscowiony w bezpośrednim sąsiedztwie północno- wschodniej części murów Kremla, wzniesiony w latach 1929-1930 wg projektu Aleksieja Wiktorowicza Szczusiewa w stylu konstruktywistycznym, będący miejscem pochówku przywódcy rewolucji październikowej, dyktatora Rosji Radzieckiej, Włodzimierza Ilicza Lenina, a w latach 1953-1962 również jego następcy, Józefa Wissarionowicza Stalina.
Lenina]] Шаблон:Spis treści obok infoboksu
Włodzimierz Lenin zmarł w Gorkach pod Moskwą 21 stycznia 1924 roku. Już w kilka dni później Biuro Polityczne RKP(b), pomimo sprzeciwu rodziny i wbrew woli samego Lenina (pragnącego by jego szczątki poddano kremacji i złożono w Piotrogrodzie), podjęło decyzję o pochowaniu ciała w specjalnym mauzoleum na Placu Czerwonym. Jednocześnie zlecono prof. Aleksiejowi Iwanowiczowi Abrikosowowi wstępne zabalsamowanie wodza rewolucji.
Pierwsze prowizoryczne mauzoleum wzniesiono jeszcze w styczniu 1924 roku wg projektu Aleksieja Wiktorowicza Szczusiewa. Niewielka, sosnowa budowla i dwie stróżówki warty honorowej ukończone zostały jeszcze przed pogrzebem Lenina, który odbył się 27 stycznia. Po zakończeniu uroczystości biochemik, prof. Iwan Iljicz Zbarski oraz anatom, prof. Władimir Iwanowicz Worobiow podjęli prace nad permanentną mumifikacją ciała przywódcy.
Jeszcze w tym samym roku na miejscu poprzedniego powstało drugie, większe mauzoleum, wzniesione z drewna dębowego o zbliżonym, choć znacznie bardziej rozbudowanym projekcie architektonicznym. Szczusiewa zainspirowały plany piramidy schodkowej faraona Dżosera w Sakkarze z 2650 r. p. Ch. oraz grobowiec króla perskiego Cyrusa Wielkiego w Pasargade z VI wieku p. Ch. Ciało Lenina spoczęło wówczas w sarkofagu wykonanym wg projektu Konstantina Stiepanowicza Mielnikowa.
]] W 1929 roku podjęto decyzje o budowie nowego, o wiele bardziej okazałego grobowca. Rozpisano wówczas konkurs na projekt samego mauzoleum, jak również nowego sarkofagu, ostatecznie jednak zdecydowano się zachować dotychczasowy projekt Szczusiewa, nieznacznie tylko zmodyfikowany przez Mielnikowa. Prace budowlane trwały od lipca 1929 do października 1930 roku.
Budowlę na planie prostokąta o pow. 5800 metrów kwadratowych wzniesiono z porfiru, czerwonego i czarnego granitu, trzech rodzajów marmuru i dwóch labradoru. Składa się ona z trzech zasadniczych elementów: wysokiej na około 3 metry podstawy, umiejscowionej ponad nią galerii oraz schodkowego zwieńczenia. Monumentalne wejście, zawierające umieszczony w nadprożu, ważący 60 ton blok skalny na którym inskrybowano przybrane nazwisko wodza rewolucji (Ленин), prowadzi do umieszczonej nieco poniżej poziomu placu, wyłożonej czerwonym i czarnym granitem sali sarkofagowej o powierzchni 2400 metrów kwadratowych, gdzie na postumencie wykonanym z bloku labradoru spoczywa kryształowy, pancerny sarkofag Włodzimierza Lenina. Mumia Lenina dodatkowo chroniona jest przez stalowe barierki uniemożliwiające zwiedzającym bezpośrednie zbliżenie się do sarkofagu. W podziemiach, poniżej komory grobowej znajdują się dwie kondygnacje laboratoriów biochemicznych i pomieszczeń zaplecza technicznegoШаблон:Fakt.
W czasach Związku Radzieckiego Mauzoleum Lenina pełniło również funkcję pewnego rodzaju trybuny z której Stalin i jego następcy wraz z kierownictwem Partii odbierali pochody i defilady wojskowe.
]] W 1940 roku na polecenie Biura Politycznego mumia Lenina spoczęła w nowym sarkofagu. Sarkofag ten eksponowany był do 1974 roku, kiedy to sporządzono obecny, majestatyczne dzieło Nikołaja Wasiliewicza Tomskiego.
Ciało wodza opuściło swe Mauzoleum jeden raz. Miało to miejsce podczas II wojny światowej, w 1941 roku, gdy wywieziono je z zagrożonej niemieckim atakiem Moskwy do Tiumeni.
W 1953 roku w Mauzoleum złożono zmumifikowane ciało Józefa Stalina, jednakże w okresie destalinizacji, w 1962 roku, na mocy uchwały XXII Zjazdu KPZR zostało ono pogrzebane pod murami Kremla.
Mauzoleum Lenina dwukrotnie stało się obiektem zamachów. W 1959 roku niezrównoważony psychicznie mężczyzna rozbił młotkiem osłonę sarkofagu (dopiero po tym wydarzeniu zamontowano kuloodporne tafle), natomiast w 1976 roku doszło do zamachu bombowego w wyniku którego rannych zostało kilka osób, a sala sarkofagowa uległa poważnym uszkodzeniom.
Mumia dwukrotnie w ciągu tygodnia poddawana jest zabiegom zabezpieczającym, natomiast raz na 18 miesięcy przeprowadzana jest jej gruntowna konserwacja (wtedy też grobowiec jest niedostępny dla zwiedzających).
Obecnie dalsze istnienie Mauzoleum wzbudza coraz szersze kontrowersje. Społeczeństwo rosyjskie jest w tej sprawie podzielone. Pojawiły się głosy, iż należy pochować ciało Lenina zgodnie z jego wolą na Cmentarzu Wołkowskim w Sankt Petersburgu (z tej racji, iż mumia zawiera jedynie 10% ciała przywódcy). Rosyjscy komuniści są zdecydowanie temu przeciwni. Przeciwko istnieniu budowli opowiedział się na początku lat 90. prezydent Borys Jelcyn, oraz patriarcha Moskwy i Wszechrusi Aleksy II.
Mauzoleum Lenina otwarte jest dla zwiedzających od wtorku do czwartku, w sobotę i w niedzielę, w godzinach od 10. do 13., za wyjątkiem okresów, gdy mumia poddawana jest konserwacji. Zabronione jest wnoszenie broni, niebezpiecznych przedmiotów, materiałów wybuchowych, aparatów fotograficznych i kamer.
